Ауызашарда оқылатын дұға | Дұға мәтіні, мәні және дәстүрі
Рамазан айы – мұсылман қауымының жүрегіне рухани тыныштық пен береке сыйлайтын қасиетті уақыт. Бұл айда мұсылмандар Алла Тағала разылығы үшін ораза ұстап, күндізгі уақытта ішіп-жеуден, нәпсіні қоздыратын істерден тыйылады. Күн бата дастархан жайылып, ауыз ашу сәті келгенде оқылатын дұғаның орны ерекше. Ол – тек қана әдет емес, Аллаға шүкірлік пен тағзымның көрінісі. Қазақ халқында да ауызашар – ынтымақ пен берекенің белгісі, ал дұға – сол дастарханның рухани шырағы.Бұл мақалада біз ауызашарда оқылатын дұғаның мәтінін, оның қайдан алынғанын, қалай дұрыс оқылатынын, рухани мәнін және қазақ дәстүріндегі орнын кеңінен қарастырамыз.
Ауызашарда оқылатын дұға
Дұғаның толық мәтіні (арабша, транскрипция және аударма)
Арабша:
«اللّهُمَّ لَكَ صُمْتُ وَبِكَ آمَنْتُ وَعَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ وَعَلَى رِزْقِكَ أَفْطَرْتُ»
Транскрипция:
«Аллаһуммә ләка сумту, уә бика әмәнту, уә ғаләйка тәуәккәлту, уә ‘әлә ризқика әфтарту»
Қазақша аудармасы:
«Уа, Алла! Сен үшін ораза ұстадым. Саған иман келтірдім. Саған тәуекел еттім. Сенің берген ризығыңмен ауыз аштым».
Дұғаның қайнар көзі
Бұл дұға – Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.а.у.) үйреткен сүннет дұғаларының бірі. Әбу Дәуд жеткізген хадисте айтылғандай:
«Пайғамбар (с.а.у.) ауыз ашқанда: “Аллаһуммә ләкә сумту уә ғалә ризқика әфтарту” – деп айтатын» (Әбу Дәуд, Сиям, 22; Хаким, әл-Мустадрак, 1/422).
Бұл хадис ауыз ашқан кезде Алланы еске алып, Оның берген несібесімен ауыз ашудың сүннет екенін көрсетеді.
Дұғаны қашан және қалай оқу керек?
- Қашан: Күн толық батқан сәтте, яғни азан шақырылғаннан кейін. Намаздан бұрын ауызды құрма немесе су ішіп ашқан абзал.
- Қалай: Ораза ұстаушы алдымен құрмамен немесе сумен ауызын ашып, содан кейін осы дұғаны айтады.
- Кім оқи алады: Әр мұсылман еркек пен әйел бұл дұғаны оқи алады. Жаттап алу қиын болса, қазақша мағынасын айтып, шүкірлік білдіруге де болады.
Дұғаның рухани мәні мен хикметі
- Шүкірлік: Ауыз ашарда дұға оқу – Алла берген ризығына шүкір ету.
- Тәуекел: Дұғада «Саған тәуекел еттім» деп айту – мұсылманның барша ісін Аллаға тапсырғанының белгісі.
- Иманды күшейту: «Саған иман келтірдім» деген сөз – мұсылман жүрегінде сенімді нығайтады.
- Рухани тәрбие: Бұл дұға – нәпсіні тәрбиелеп, сабыр мен қанағатқа үйретеді.
Қазақ мәдениетінде ауызашар дұғасы
Қазақ халқы үшін ауызашар – үлкен дастархан жайылатын, ағайын-туыс, көрші-қолаң бас қосатын берекелі сәт. Ауыз ашқаннан кейін міндетті түрде бата жасалады. Сол батаның негізінде ауызашар дұғасы жатыр.
Қазақтың мақалы бар: «Дастарханның берекесі – дұғада». Бұл – дұғасыз дастарханның толық болмайтынын білдіреді. Ауызашар дұғасы – дастарханды берекелі, жүректерді тыныш қылатын рухани кілт.
Практикалық кеңестер
- Дұғаны жаттап алып, күн сайын қолдану.
- Құрма болмаса, су немесе басқа адал тағаммен ауыз ашу.
- Дұғаны ықыласпен, жүректен шығарып оқу.
- Үйдегі бала-шағаға үйретіп, бірге айту.
Жиі кездесетін қателіктер
- Ауыз ашпай тұрып дұға оқу – дұрыс емес. Алдымен ауыз ашып, сосын дұға оқу қажет.
- Дұғаның сөздерін бұзып айту немесе түсінбей оқу.
- Дұғаны мүлде ұмыт қалдыру.
Халықтық дәстүрлер мен нұсқалар
Қазақта ауызашарда арнайы бата айту кең таралған. Мысалы: «Алла ұстаған оразамызды қабыл етсін. Дастарханымыз берекелі, ниетіміз қабыл болсын» – деген сияқты. Бұл дұғаның жеңілдетілген нұсқасы халық арасында жиі қолданылады.
