Ауыз ашарда оқылатын дұға 2025: рухани мәні, мағынасы және қазақ мәдениетіндегі орны
Ауыз ашарда оқылатын дұға – мұсылман өмірінде ерекше орны бар маңызды ғибадат түрі. Әрбір діндар адам тамақты тек қана физикалық қажеттілік ретінде емес, Алланың берген нығметі ретінде қабылдауы тиіс. Дұға арқылы адам жүрегін тазалап, ризашылық сезімін білдіреді. Қазақ халқының дәстүрінде бұл дұғалар ерекше құрметпен орындалып, отбасылық, қоғамдық өмірде салт ретінде қалыптасқан. Осы мақалада біз ауызашарда оқылатын дұғаның толық мәтінін, мәнін, дұрыс оқу ережесін және қазақ мәдениетіндегі рөлін жан-жақты қарастырамыз.
Ауызашарда оқылатын дұғаның толық мәтіні
Арабша мәтін
بِسْمِ اللّٰهِ وَعَلَى بَرَكَةِ اللّٰهِ
Транскрипция
Bismillāhi wa ‘alā barakatillāh
Қазақша аударма
«Алланың атымен (бастаймын) және Алланың берекетімен».
Бұл дұға тамақты бастамас бұрын оқылады және Алла Тағаладан ризашылық пен береке тілейді.
Дұғаның дереккөзі
Ауызашарда оқылатын бұл дұға хадистерде кеңінен кездеседі:
- Сахих әл-Бухари, 5370 хадис: Пайғамбарымыз (с.а.у.) тамаққа кірерде «Бисмиллаһ» деп бастайтын болған.
- Сахих Муслим, 2025 хадис: Тамақты «Бисмиллаһ» деп бастамаған адамға бар берекесі азаятыны айтылған.
Ислам ғұламаларының пікірі бойынша, тамақ алдында дұға оқу – Аллаға шүкірлік білдірудің ең негізгі тәсілі болып саналады.
Қашан және қалай оқу керек
- Тамақтан бұрын – әрбір ауқатқа кіріспес бұрын.
- Дұғаны дауыстап немесе жүрекпен айтуға болады – бастысы шынайы ниет.
- Қолдар қосылып дұға ету (иршад) – кейбір ғалымдар қос қолмен дұға жасауды ұсынады, бірақ міндетті емес.
- Ауыз ашқанда – алғашқы тілмен «Бисмиллаһ» деп айту дәстүрлі амал.
Кеңес: Тамақтан кейін «Әлхамдулиллаһ» (барлық мадақ Аллаға) деп дұға ету – тамақ берекесін арттыру жолы.
Дұғаның рухани мәні мен даналығы
Ауызашарда оқылатын дұға тек формальді сөз емес, ол:
- Ризашылық сезімін күшейтеді. Тамақ – Алланың нығметі екенін есте сақтау.
- Жүректі тыныштандырады. Дұға арқылы адам күнделікті күйзелістерден арылып, рухани тыныштыққа бөленеді.
- Берекені арттырады. Хадистерде көрсетілгендей, «Бисмиллаһ» деп басталған тамақ берекелі болады.
Мысалы, қазақ ауылдарында дастарқан басында әр адам «Бисмиллаһ» деп дұға етіп, тамақты бөлісіп, берекелі өмірге ниет етеді.
Қазақ мәдениетіндегі рөлі
Қазақ халқының дәстүрінде ауыз ашарда оқылатын дұға бірнеше мағынаны қамтиды:
- Отбасылық бірлікті нығайту – дастарқан басында бір-біріне ризашылық білдіру.
- Қонақжайлық дәстүрін сақтау – келген қонаққа тамақ берерде дұға арқылы құрмет көрсету.
- Рухани тәрбие беру – балаға тамаққа тек қана шүкірлікпен қарауды үйрету.
Қазақ мақалы: «Аш адамға нан берсең, Алла разы болады» – ауызашарда оқылатын дұғаның мәнін толық көрсетеді.
Практикалық кеңестер
- Тамақты бастамас бұрын әрқашан «Бисмиллаһ» деп айту.
- Тамақты асықпай, разы бола отырып жеу.
- Тамақтан кейін «Әлхамдулиллаһ» деп дұға етіп, берекесін арттыру.
- Балаларға дұғаны үлгі ретінде көрсету – рухани тәрбиенің бастауы.
Көп тараған қателіктер мен қате түсініктер
- Дұғаны тек сөз деп санау – дұға ниетпен оқылуы тиіс.
- Ауыз ашарда тек дауыстап айту қажет деп ойлау – жүрекпен айту да жеткілікті.
- Тамақты бастамас бұрын дұға оқымау – береке азаяды деп сену.
Халықтық нұсқалар мен дәстүрлер
Қазақтарда кейде дәстүрлі түрде тамақ басында былай дейді:
- «Бисмиллаһ, Алла разы болсын!»
- «Тамақ берекелі болсын, дастарқан ашық болсын!»
Бұл сөздер дәстүр мен діни ғибадатты біріктірген нұсқалар болып табылады.
