Б.з.д қалай оқылады: Тарихтағы маңызды кезеңдерді белгілеу

Тарихты зерттеу барысында уақытты белгілеу үшін қолданылатын әртүрлі жүйелер мен қысқартулар кездеседі. Солардың ішінде б.з.д. (біздің заманымызға дейін) ұғымы ерекше орын алады. Бұл термин өткен кезеңдерді түсінуде маңызды рөл атқарады, себебі ол белгілі бір оқиғалардың уақытын анықтай отырып, адамзаттың даму барысын хронологиялық тұрғыдан жүйелеуге мүмкіндік береді.

Б.з.д. дегеніміз не?

Б.з.д. дегеніміз – “біздің заманымызға дейін” деген тіркестің қысқартылған түрі. Бұл термин біздің эрамызға дейінгі уақытты белгілеу үшін қолданылады. Яғни, белгілі бір оқиға қазіргі заманның басталуы болып саналатын Иса пайғамбардың туылуынан бұрын болғанын көрсету үшін қолданылады. Мысалы, ежелгі Египет пирамидалары б.з.д. 2600-2400 жылдары салынған деп есептеледі.

Неліктен б.з.д. жүйесі маңызды?

Б.з.д. жүйесі адамзат тарихындағы маңызды оқиғаларды түсінуге және салыстыруға мүмкіндік береді. Бұл жүйе:

• Хронологиялық тәртіпті орнатуға көмектеседі. Мысалы, әртүрлі өркениеттердің даму кезеңдерін салыстыруға мүмкіндік береді.
• Тарихи оқиғаларды жүйелеуде дәлдікті арттырады.
• Зерттеушілерге тарихи құбылыстар арасындағы байланысты анықтауға ықпал етеді.

Б.з.д. қалай оқылады?

“Б.з.д.” оқылуында арнайы ережелер жоқ, бірақ оны оқыған кезде контекстке назар аудару маңызды. Мысалы, б.з.д. 500 жыл дегенде, бұл біздің заманымыздың басталуынан 500 жыл бұрынғы уақыт екенін білдіреді. Осы жүйе арқылы әртүрлі тарихи дәуірлерді хронологиялық тұрғыдан түсінуге болады.

Мысал:
Егер оқулықта “Александр Македонскийдің жорығы б.з.д. 4 ғасырда болған” деп жазылса, бұл оқиғалар шамамен 2300 жыл бұрын болғанын көрсетеді.

Б.з.д. жүйесінің пайда болуы

Бұл уақытты белгілеу жүйесі еуропалық христиандық мәдениетке негізделген. Иса пайғамбардың туылуы тарихтың “бастапқы нүктесі” деп есептеліп, сол уақытқа дейінгі оқиғалар “б.з.д.” деп аталған. Бұл әдіс Рим империясы кезінде кең тараған, ал кейінірек бүкіл әлемге таралған стандартты жүйеге айналды.

Б.з.д. жүйесі басқа мәдениеттерде

Әртүрлі мәдениеттердің өз уақыт жүйелері бар. Кейбір өркениеттер, мысалы:

• Қытай күнтізбесі жылдарды дәуірлер мен әулеттер бойынша санайды.
• Мұсылман күнтізбесі хиджра жылын бастапқы нүкте ретінде алады.
• Жапон мәдениетінде жылдарды императордың билік кезеңдері бойынша есептейді.

Алайда, б.з.д. жүйесі қазіргі халықаралық стандартқа айналған, себебі ол уақытты түсіндіруде ыңғайлы және қарапайым.

Б.з.д. ұғымын қолдану мысалдары

Б.з.д. 776 жыл: Олимпиада ойындарының алғаш рет өткізілген уақыты.
Б.з.д. 332 жыл: Александр Македонский Египетке жорық жасады.
Б.з.д. 753 жыл: Рим қаласының негізі қаланды.

Бұл оқиғалар бізге сол замандағы өркениеттердің дамуы мен мәдениеті туралы түсінік береді.

Б.з.д. және б.з.

Б.з.д. ұғымына қарсы ұғым – б.з. (біздің заманымыз). Бұл Иса пайғамбардың туғанынан кейінгі уақытты сипаттайды. Екі жүйені бірге қолдану тарихи кезеңдерді дәл анықтауға мүмкіндік береді.

Мысалы:

• Б.з.д. 500 жыл – біздің заманымыздан 2523 жыл бұрын болған оқиға.
• Б.з. 500 жыл – біздің заманымыздан 1523 жыл бұрын болған оқиға.

Б.з.д. жүйесін қолданудың артықшылықтары

• Тарихи дәлдік: Бұл жүйе арқылы оқиғалардың нақты уақытын белгілеуге болады.
• Салыстыру ыңғайлылығы: Әртүрлі оқиғаларды хронологиялық тұрғыдан салыстыру жеңілдейді.
• Ғылыми қолданыс: Зерттеушілер мен тарихшылар арасында кең таралған стандарт.

Қорытынды

Б.з.д. жүйесі адамзат тарихын зерттеуде маңызды құрал болып табылады. Ол бізге өткеннің құпиясын ашып, сол кезеңдердегі мәдениеттер мен оқиғаларды терең түсінуге мүмкіндік береді. Б.з.д. қалай оқылады деген сұраққа жауап беру арқылы біз тарихқа деген қызығушылықты арттырып, оны жақсырақ түсіне аламыз.

Тарихты зерттеуге қызығушылық танытатын әрбір адам үшін б.з.д. ұғымы – маңызды білімнің бөлігі. Бұл ұғым арқылы уақыт аясында саяхат жасап, өткеннің маңызды оқиғаларын көру мүмкіндігіне ие боламыз.