Балаға қатысты осы салт дәстүрлер қазір қалай сақталған: Қазіргі сақталу жолдары

Қазақ халқы балаға қатысты көптеген салт-дәстүрлерді ұрпақтан-ұрпаққа жалғастырып келеді. Әрбір дәстүрдің түпкі мәні – сәбидің дені сау, тәрбиелі, өнегелі болып өсуін қамтамасыз ету. Бүгінде бұл дәстүрлердің біразы толық сақталса, кейбіреулері заманауи тұрмысқа бейімделген немесе сирек кездеседі. Енді осы дәстүрлердің қазіргі жағдайына тоқталайық.

Шілдехана – жаңа туған сәбиді қарсы алу

Шілдехана – жаңа туған нәрестені қуанышпен қарсы алатын дәстүр. Бұрын бұл мереке үлкен дастархан жайылып, ән мен күймен, тілек айту дәстүрімен өткізілетін. Қазіргі таңда бұл дәстүр тойханаларда немесе шағын отбасылық форматта өткізіледі. Дегенмен, көптеген отбасылар әлі де жаңа туған сәбидің амандығы үшін дұға етіп, шағын басқосу ұйымдастырады.

Қырқынан шығару – сәбидің алғашқы ерекше кезеңі

Қазақ халқы жаңа туған баланы қырқынан шығаруды ерекше маңызды деп есептейді. Дәстүр бойынша, бала дүниеге келгеннен кейін 40 күн өткен соң оны алғаш рет толықтай шомылдырып, шашы мен тырнағын алады. Бұрынғы дәстүрде қырық қасық су дайындалып, оған түрлі шөптер мен күміс теңгелер қосылатын. Қазіргі уақытта да көп отбасылар бұл рәсімді сақтап келеді, бірақ кейбір отбасылар оны символикалық түрде өткізіп, қырқынан шығаруды отбасы ішінде атап өтеді.

Тұсаукесер – өмір жолының бастамасы

Тұсаукесер – баланың ең маңызды кезеңдерінің бірі. Нәресте қадам баса бастағанда, оның тұсауын кесіп, ақ жол тілейді. Бұрынғы заманда тұсау түрлі шөптен немесе қойдың ішегінен өріліп жасалса, қазір жібек немесе әдемі баулар қолданылады. Қазіргі уақытта бұл дәстүрді балабақшалар мен мектептерде ұлттық мерекелер аясында жиі өткізеді. Сондай-ақ, ата-аналар бұл рәсімді отбасы ортасында атап өтеді.

Ат қою – мағыналы есім беру

Қазақ халқы балаға ат қоюды ерекше мәні бар рәсім деп санаған. Бұрын есімді ауылдың үлкендері немесе атақты тұлғалар қоятын. Қазір ата-аналар балаларына ат қойғанда, көбінесе танымал есімдерді немесе діни мағынасы бар атауларды таңдайды. Дегенмен, ежелгі дәстүр сақталған – ата-аналар есімді үлкендермен ақылдасып қояды.

Бесікке салу – ұлттық құндылықтың сақталуы

Бесікке салу – нәрестені алғаш рет бесікке бөлеп, оған бата беру дәстүрі. Бұл дәстүрдің мақсаты – баланың ұйқысы тыныш болып, денсаулығы мықты болуын қамтамасыз ету. Бұрын бесік барлық отбасында қолданылса, қазір бұл дәстүр сирек кездеседі, әсіресе қалалық жерлерде. Бірақ ұлттық дәстүрге қызығушылық артып, ата-аналар арасында қайтадан бесікке бөлеу үрдісі байқалады.

Сүндет той – ер балаға жасалатын маңызды рәсім

Сүндет той қазақ халқының діни әрі ұлттық дәстүрлерінің бірі. Бұрын бұл рәсім 5-7 жас аралығында жасалып, үлкен той ұйымдастырылатын. Қазіргі таңда көптеген ата-аналар медициналық тұрғыдан қауіпсіздік мақсатында сүндеттеуді клиникаларда жасатады. Бірақ той жасау дәстүрі сақталған – кейбір отбасылар мұны үлкен той ретінде өткізсе, кейбіреулері тек жақын адамдармен атап өтеді.

Бата беру – жақсы тілекпен баланы өмірге бағыттау

Қазақ халқында үлкендерден бата алу – өмірдің әр кезеңінде маңызды. Бала алғаш мектепке барғанда, үйленгенде немесе жаңа өмір жолына түскенде үлкендер бата береді. Қазіргі уақытта бұл дәстүр сақталғанымен, кейбір жастар оған аса мән бермей жатады. Дегенмен, ата-аналар балаларына ақ жол тілеуді әлі де маңызды санайды.

Заманауи өзгерістер және дәстүрлердің сақталуы

Қазіргі заманда балаға қатысты дәстүрлер бұрынғыға қарағанда өзгергенімен, олардың мәні мен мағынасы сақталуда. Кейбір салттар қысқарып, жеңілдетілсе де, қазақ халқы өз ұлттық құндылықтарын ұмытпауға тырысуда. Әсіресе, ұлттық мерекелер кезінде тұсаукесер, бесікке салу сияқты дәстүрлерді жаңғырту үрдісі байқалады. Сонымен қатар, әлеуметтік желілердің дамуы арқылы көптеген отбасылар бұл дәстүрлерді жаңа форматта көрсетіп, халыққа таратуда.