Баламалы энергетика дегенді қалай түсінесіңдер?
Баламалы энергетика – бұл бүгінгі күннің ең өзекті тақырыптарының бірі. Табиғи ресурстардың шектеулілігі және қоршаған ортаның ластануы адамзатты жаңа энергия көздерін іздеуге итермелейді. Осы тұста, баламалы энергетика ұғымы пайда болды. Бұл энергия көзі көмір, мұнай және газ сияқты дәстүрлі ресурстарға тәуелділікті азайту мақсатында пайдаланылады. Ендеше, баламалы энергетика дегенді қалай түсінесіңдер?
Баламалы энергетиканың мағынасы және маңыздылығы
Баламалы энергетика – бұл жаңартылатын және қоршаған ортаға зиянсыз энергия көздерін пайдалану. Оған жел энергиясы, күн энергиясы, биомасса, геотермалдық энергия және гидроэнергетика жатады. Әлем елдері бұл бағытта белсенді жұмыс істеуде, себебі:
- Қоршаған ортаны қорғау. Баламалы энергия көздері атмосфераға зиянды газдардың таралуын азайтады, бұл климаттың өзгеруінің алдын алуға көмектеседі.
- Табиғи ресурстардың үнемделуі. Көмір мен мұнай сияқты ресурстар шектеулі және бір күні таусылады, ал жел мен күн энергиясы шексіз.
- Энергетикалық тәуелсіздік. Әр ел өз табиғи мүмкіндіктеріне сай энергия өндіре алады, бұл сыртқы нарықтарға тәуелділікті азайтады.
Баламалы энергетиканың түрлері
Баламалы энергетика әртүрлі көздерден өндіріледі. Оның негізгі түрлеріне тоқталайық:
1. Күн энергиясы
Күн энергиясы – баламалы энергетиканың ең танымал түрі. Арнайы күн панельдері күннің сәулелерін электр энергиясына айналдырады. Бұл технология:
- Жеке үйлерде және ірі зауыттарда қолдануға жарамды;
- Экологиялық тұрғыдан таза;
- Күн мол түсетін аймақтарда тиімді.
2. Жел энергиясы
Жел энергиясы желдің күшін электр энергиясына айналдырады. Жел турбиналары бұл энергияны өндіру үшін қолданылады. Жел энергиясының артықшылықтары:
- Жел мол аймақтарда жоғары тиімділік;
- Атмосфераға зиянды қалдықтардың болмауы;
- Ұзақ мерзімді қолдану мүмкіндігі.
3. Биомасса
Биомасса – органикалық қалдықтардан алынатын энергия. Оған ауыл шаруашылығының, орман шаруашылығының қалдықтары және тұрмыстық қоқыстар жатады. Биомассаның артықшылықтары:
- Қалдықтарды қайта өңдеуге мүмкіндік беру;
- Жаңартылатын және қолжетімді ресурс;
- Ауылдық аймақтарда жұмыс орындарын ашу.
4. Гидроэнергетика
Су ағысының күші арқылы энергия өндіру әдісі. Бұл әдіс әсіресе суы мол елдерде кеңінен таралған. Гидроэнергетиканың ерекшеліктері:
- Табиғи су ресурстарын пайдалану;
- Үздіксіз энергия өндіру;
- Экологиялық қауіптің төмен деңгейі.
5. Геотермалдық энергия
Жер қойнауындағы жылуды пайдалану арқылы энергия өндіру. Геотермалдық станциялар вулкандар, ыстық су көздері бар аймақтарда орнатылады. Геотермалдық энергияның пайдасы:
- Шексіз және тұрақты ресурс;
- Электр энергиясы мен жылу өндіруге бірдей жарамды;
- Қоршаған ортаға минималды әсер етеді.
Қазақстандағы баламалы энергетика
Қазақстанның табиғи мүмкіндіктері баламалы энергетиканы дамыту үшін өте қолайлы. Елімізде жел, күн, су ресурстары мол. Соңғы жылдары мемлекет баламалы энергетика саласына үлкен көңіл бөлуде. Баламалы энергетика дегенді қалай түсінесіңдер деген сұраққа жауап іздегенде, келесі деректерге назар аударуға болады:
- Күн энергетикасы. Қазақстанның оңтүстік аймақтары күн энергиясын тиімді пайдалану үшін өте қолайлы. Алматы, Жамбыл және Түркістан облыстарында күн электр станциялары іске қосылған.
- Жел энергетикасы. Еліміздегі желдің жылдамдығы жоғары аймақтар – Жамбыл және Маңғыстау облыстары. Мұнда ірі жел электр станциялары жұмыс істейді.
- Гидроэнергетика. Қазақстанда өзендердің мол болуы су электр станцияларын дамытуға мүмкіндік береді. Ертіс және Іле өзендерінің маңы гидроэнергетикалық жобалар үшін маңызды.
Баламалы энергетиканың болашағы
Баламалы энергетика адамзаттың болашағын айқындайтын негізгі бағыттардың бірі болып табылады. Ғалымдар мен инженерлер энергия өндірудің жаңа технологияларын әзірлеуде. Болашақта баламалы энергетиканың артықшылықтары одан әрі арта түседі деп күтілуде:
- Энергияның қолжетімділігі. Жаңартылатын энергия көздерін пайдалану арқылы электр энергиясының құны төмендейді.
- Инновациялық технологиялар. Энергия сақтау жүйелері, мысалы, аккумуляторлар, баламалы энергетиканы тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.
- Халықаралық ынтымақтастық. Баламалы энергетика саласында елдер арасындағы серіктестік күшейіп, тәжірибе алмасу белсенді түрде жүргізілуде.
Қорытынды
Баламалы энергетика – бұл табиғатты сақтай отырып, адамзаттың энергияға деген қажеттілігін қамтамасыз етудің тиімді жолы. Баламалы энергетика дегенді қалай түсінесіңдер? деген сұраққа жауап іздегенде, оның экологиялық, экономикалық және әлеуметтік пайдасын ескеру қажет. Бұл салада әрбір елдің мүмкіндіктері мен ресурстарын тиімді пайдалану маңызды. Қазақстан да бұл бағытта үлкен қадамдар жасауда, бұл өз кезегінде елдің тұрақты дамуына үлес қосады.
