Барометр анероид қалай жұмыс істейді — Жай түсіндірме
Күнделікті өмірде ауа райын болжау біз үшін маңызды, ал бұл болжамдардың негізінде жұмыс істейтін құрылғылардың бірі – барометр. Әсіресе, анероид барометрі — ауа қысымын өлшеуге арналған ең жиі қолданылатын және тиімді аспаптардың бірі. Оның жұмыс істеу принципін түсіну — тек метеорологтар үшін ғана емес, табиғатпен тығыз байланыста жүрген кез келген адам үшін пайдалы.
Анероид барометрі дегеніміз не?
Анероид барометрі — сұйықтық қолданбайтын қысымды өлшейтін құрал. Бұл аспаптың басты артықшылығы — оның портативтілігі және сенімділігі. Әдетте сынапты немесе спиртті барометрлер ауыр әрі қауіпсіздігі төмен болса, анероид барометрі кішкентай, жеңіл және кез келген жағдайда қолдануға ыңғайлы.
Жұмыс істеу механизмі
Анероид барометрінің жүрегі — арнайы металдан жасалған герметикалық қорапша (оны анероид капсуласы деп атайды). Бұл капсула ішіндегі ауа сорылып алынған, яғни ол ішкі қысымсыз, бос кеңістік ретінде сақталады. Қоршаған ортаның ауа қысымы өзгерген сайын бұл капсула не қысылып, не кеңейіп тұрады.
Осы қозғалыс арнайы серіппе жүйесі мен тұтқалы механизмдер арқылы өлшеу көрсеткіштеріне айналады. Басқаша айтқанда, ауа қысымы жоғарылаған сайын капсула қысылады, ал қысым төмендегенде ол кеңейеді. Бұл қозғалыстар стрелкасы бар шкалада көрініс табады.
Нақты қалай өлшейді?
Келесі қадамда бұл өзгерістерді нақты қалай өлшейтінін қарастырайық:
- Ауа қысымы көтерілгенде атмосфералық күш капсуланы басып, оны сәл қысады. Бұл қозғалыс жүйе арқылы көрсеткіш стрелкасын жоғары көтереді.
- Ауа қысымы түскенде, яғни төмен қысымды ауа массасы келгенде, капсула кеңейіп, стрелка төмен қозғалады.
Бұл қарапайым, бірақ өте тиімді жүйе ауа қысымындағы кішігірім ауытқуларды да дәл анықтауға мүмкіндік береді.
Неліктен маңызды?
Ауа қысымы — ауа райының басты көрсеткіштерінің бірі. Анероид барометрі осы қысымды өлшеу арқылы ауа райын болжауға көмектеседі. Мысалы:
- Егер барометр көрсеткіші тұрақты жоғары қысымды көрсетсе — ауа райы ашық, күн шуақты болады.
- Егер қысым төмендей бастаса — бұлттанып, жаңбыр немесе боран келе жатқанын білдіруі мүмкін.
- Тез өзгеріп тұрған қысым — фронттардың жақындап келе жатқанын білдіреді, яғни ауа райы күрт өзгеруі мүмкін.
Қолдану салалары
Анероид барометрлері тек метеорологияда ғана емес, сонымен қатар:
- Авиацияда — ұшақтың биіктігін есептеуде.
- Альпинизм мен туризмде — биіктік пен ауа райын бақылауда.
- Ғылыми зерттеулерде — климаттық өзгерістерді зерттеуде кеңінен қолданылады.
Техникалық ерекшеліктері
Көптеген анероид барометрлерінде:
- Температура компенсациясы бар, яғни әртүрлі температурада да дәл жұмыс істеуге бейімделген.
- Қосымша шкалалар болады, олар көмегімен биіктік пен теңіз деңгейінен ауытқу есептеледі.
- Кейбір модельдерде естелік функциялар немесе автоматты тіркеу жүйелері де болады.
.барометр анероид қалай жұмыс істейді деген сұрақтың жауабы — өте қарапайым, бірақ сол қарапайымдылықтың артында инженерлік шеберлік пен табиғат заңдары жатыр.
Бұл құрылғы сұйықтықсыз, тек механикалық өзгерістерге сүйене отырып, атмосфера қысымының деңгейін дәл анықтайды. Ол — ауа мен болашақ арасындағы көпір іспетті.
Қызықты факт
Анероид барометрін алғаш рет XIX ғасырда француз ғалымы Люсьен Види ойлап тапқан. Оның ашқан жаңалығы қауіпсіз әрі портативті қысым өлшегіштер дәуірінің бастамасы болды.
