Бастырылғанда не істеу керек: Себептері мен Шешімдері
Бастырылу — халық арасында жиі кездесетін құбылыс, әсіресе түнгі ұйқы кезінде. Бұл құбылыс адамның қозғалыссыз қалыпта қалғандай сезінуімен сипатталады және көп жағдайда қорқыныш тудырады. Медициналық тұрғыдан алғанда, бастырылу «ұйқы параличі» деп аталады. Осы мақалада бастырылу туралы толық ақпарат беріліп, бастырылғанда не істеу керек деген сұраққа жауап іздейміз.
Бастырылудың себептері
Ұйқы кезінде бастырылу көбінесе адамның денсаулығы мен күнделікті өмір салтына байланысты. Бастырылуға әкелетін негізгі себептер мыналар:
- Ұйқының бұзылуы: Қажетті мөлшерде ұйықтамау немесе ұйқының сапасының төмен болуы.
- Стресс және мазасыздық: Психологиялық күйзеліс мидың қалыпты жұмысын бұзуы мүмкін.
- Дұрыс емес ұйқы позасы: Көп жағдайда арқамен ұйықтау бастырылуға себеп болуы мүмкін.
- Шамадан тыс шаршау: Физикалық немесе ақыл-ой шаршауы организмнің қалпына келу қабілетін төмендетеді.
- Медициналық жағдайлар: Нарколепсия немесе басқа да неврологиялық аурулар.
Бастырылу қалай сезіледі?
Бастырылған кезде адам толықтай ояу болғанымен, денесін қозғалта алмайды. Бұл жағдай кейде бірнеше секундтан бірнеше минутқа дейін созылуы мүмкін. Бастырылудың ең көп кездесетін белгілері:
- Дененің толықтай қозғалыссыз қалуы.
- Тыныс алудың қиындауы немесе ауырлық сезімі.
- Көлеңке немесе елес сияқты нәрселерді көру.
- Қорқыныш пен үрей сезімі.
Бастырылғанда не істеу керек?
Бастырылған сәтте үрейленіп, жағдайды ушықтырудың қажеті жоқ. Керісінше, оны жеңуге бағытталған тиімді әрекеттер жасау керек. Міне, бастырылғанда не істеу керек деген сұраққа нақты жауаптар:
1. Тыныштаныңыз
Бастырылған кезде үрейлену жағдайды одан әрі қиындатады. Мұндай сәтте өзіңізді сабырға шақырып, тыныштық сақтаңыз. Жағдайдың уақытша екенін есіңізде ұстаңыз.
2. Тыныс алуға назар аударыңыз
Тынысыңызды баяу және терең алуға тырысыңыз. Бұл миға жеткілікті мөлшерде оттегі жеткізіп, дененің қайта қалпына келуіне көмектеседі.
3. Қол-аяқты қозғалтуға тырысыңыз
Егер денеңіз толық қозғалмаса, саусақтарыңызды немесе башпайларыңызды қозғалтуға тырысыңыз. Бұл әдіс бастырылуды жеңуге көмектеседі.
4. Көздеріңізді ашып-жұмып көріңіз
Көздеріңізді ашып-жұму арқылы дененің қалған бөліктеріне қозғалыс сигналдарын жіберуге болады.
5. Дұға немесе тыныштандыратын сөздерді айту
Кейбір адамдар үшін дұға оқу немесе тыныштандыратын сөздерді қайталау қорқынышты сейілтуге және бақылауды қайтаруға көмектеседі.
Бастырылудың алдын алу жолдары
Ұйқы кезінде бастырылуды болдырмау үшін келесі кеңестерді ұстаныңыз:
1. Ұйқы режимін реттеу
Күнделікті бір уақытта ұйықтап, бір уақытта тұрыңыз. Бұл ағзаңыздың биологиялық сағатын тұрақтандырады.
2. Стресті азайту
Күнделікті күйзеліс деңгейін төмендетуге тырысыңыз. Медитация, йога, немесе тыныс алу жаттығулары бұл жағынан көмектесуі мүмкін.
3. Ұйқыға дейінгі әдеттер
Ұйықтар алдында кофеин, ауыр тамақ немесе электрондық құрылғылардан бас тартыңыз. Телефон мен компьютердің жарығы миды қоздырып, ұйқының сапасын нашарлатады.
4. Дұрыс ұйқы позасы
Жанымен немесе етпеттеп ұйықтау бастырылу қаупін азайтады. Арқамен ұйықтаудан аулақ болуға тырысыңыз.
5. Денсаулықты бақылау
Егер бастырылу жиі қайталанатын болса, дәрігерге қаралыңыз. Бұл жағдай неврологиялық немесе психологиялық мәселелердің белгісі болуы мүмкін.
Бастырылу туралы мифтер
Бастырылуға қатысты көптеген мифтер бар. Олардың кейбіреуі шындыққа жанасса, басқалары ғылыми негізден алшақ. Мысалы:
- «Бастырылу жын-шайтанмен байланысты» деген сенім кейбір мәдениеттерде кездеседі. Шын мәнінде, бұл құбылыс тек физиологиялық және психологиялық себептерге негізделген.
- «Бастырылған адам өліп кетуі мүмкін» деген пікір қате. Бастырылу адам өміріне қауіп төндірмейді.
Бастырылуды зерттеу
Ғалымдар бастырылуды зерттеу арқылы оның себептері мен салдарын түсінуге тырысуда. Қазіргі уақытта бұл құбылысты емдеу және алдын алу әдістері жақсы зерттелген. Ұйқының әртүрлі фазалары мен мидың жұмысына терең үңілу арқылы ғалымдар ұйқы параличінің табиғатын анықтайды.
Қорытынды
Бастырылу — адамды қорқынышқа салатын, бірақ қауіпті емес құбылыс. Оны жеңу үшін сабырлық сақтау, дұрыс тыныс алу және денені қозғалту әдістерін қолдану қажет. Сонымен қатар, бастырылудың алдын алу үшін ұйқы режимін реттеу, стрессті азайту және денсаулықты бақылауда ұстау маңызды.
Егер сізде бастырылу жиі қайталанса, бастырылғанда не істеу керек деген сұраққа жауап іздеп, дәрігерге жүгінуден тартынбаңыз. Бұл құбылысты толық түсіну және оны басқару арқылы өзіңізді қауіпсіз және сенімді сезіне аласыз. Өзіңізге күтім жасаңыз, сапалы ұйқы мен тыныш өмір сүріңіз!
