Бекзат Саттарханов өмірбаяны қысқаша – Олимпиада чемпионы, қазақ боксының аңызы
Қазақ халқының тарихында ұлттық рухты асқақтатқан, ел намысын әлемдік аренада қорғап, жасындай жарқ етіп сөнген тұлғалар аз емес. Солардың ішінде ерекше есімі алтын әріппен жазылғандардың бірі – Бекзат Саттарханов. Ол – қазақ боксының нағыз символына айналған, тәуелсіздік жылдарында халқына қуаныш сыйлаған, Олимпиада чемпионы атағын иеленген, бірақ ғұмыры тым қысқа болған спортшы. 2000 жылы Сидней Олимпиадасында небәрі 20 жасында чемпион атанып, бүкіл елдің мақтанышына айналған Бекзат – жас ұрпаққа ерік-жігердің, қайсарлықтың, еңбекқорлықтың үлгісі. Оның есімі – ел тәуелсіздігінің алғашқы онжылдығында қазақ спортының биікке көтерілуінің дәлелі.
Бекзат саттарханов өмірбаяны қысқаша
Балалық шағы мен отбасы
Бекзат Сейілханұлы Саттарханов 1980 жылы 4 сәуірде Түркістан қаласында дүниеге келді. Ол қарапайым отбасында, еңбекқор әке мен мейірімді ананың тәлімінде өсті. Әкесі Сейілхан Саттарханов – ардагер ұстаз, анасы Сырлыкүл – үй шаруасымен айналысқан жан. Отбасында бірнеше бала болды, солардың ішінде Бекзат кішкентайынан өзгеше болмысымен ерекшеленді.
Балалық шағы Түркістанның тарихи, рухани ортасында өтті. Бұл қала – Қожа Ахмет Ясауи кесенесі орналасқан, қазақ халқының сан ғасырлық мәдениеті мен дінінің ошағы. Мұндай ортада өскен Бекзат бала кезінен ұлттық рухты бойына сіңіріп, елдік намыс пен адалдықты жоғары қоя білді.
Бала кезінде ол өте алғыр, ширақ әрі спортқа бейім болды. Жүгіргенді, секіргенді жақсы көретін, достары арасында әрқашан белсенділігімен көзге түсті. Әсіресе, әкесі Сейілхан Бекзаттың тәрбиесіне көп көңіл бөліп, оның адал, еңбекқор азамат болып өсуін қадағалады. Анасы да ұлын жылы жүрегімен демеп, қиындықты жеңуге үйретті.
Балалық шағында Бекзат түрлі үйірмелерге қатысып, спортқа ерекше қызығушылық танытты. Жеңіл атлетикаға да бейім болғанымен, уақыт өте келе боксты таңдады. Бұл таңдауы оның бүкіл тағдырын айқындап берді.
Оқу және алғашқы қадамдары
Бекзат Түркістан қаласындағы орта мектепте білім алды. Мектеп қабырғасында жүріп-ақ ол спорттық қабілетімен мұғалімдері мен достарының назарын аударды. Сабақ үлгерімі де жаман емес еді, бірақ басты құштарлығы – спорт.
Жасөспірім шағында ол Түркістандағы балалар мен жасөспірімдер спорт мектебіне барып, бокстан жаттығуларға қатыса бастады. Оның алғашқы бапкері – қазақ боксының тәжірибелі маманы Әбдісалан Нұрмаханов болатын. Бапкер шәкіртінің табиғи таланты мен еңбекқорлығын бірден байқап, одан үлкен үміт күтті.
Бекзат жаттығуда ерекше табандылығымен көзге түсті. Жеңіл салмақтағы спортшы болса да, жылдам қимылы, төзімділігі, қарсыласын алдын ала оқи білу қабілеті ерекше болатын. Ол тек спортта ғана емес, мектептегі қоғамдық өмірге де белсенді қатысып, түрлі іс-шараларда өзінің алғырлығын көрсетті.
Оқуды аяқтаған соң Бекзат жоғары білімді де спортпен байланыстыруды көздеді. Ол Шымкенттегі дене шынықтыру және спорт институтына түсті. Бірақ оқуымен қатар, бокс залынан қол үзген жоқ. Оның алға қойған мақсаты – Қазақстанның ғана емес, әлемнің үздік спортшыларының қатарына қосылу еді.
Шығармашылығы / Қызметі / Жетістіктері
Бекзаттың спорттық жолы өте қарқынды өрбіді. Жасөспірімдер арасындағы жарыстарда ол бірнеше мәрте жеңіске жетіп, республикалық деңгейде таныла бастады. Оның шеберлігі 1998–1999 жылдары айқын көрініп, халықаралық турнирлерге жол ашты.
1998 жылы ол жастар арасында Қазақстан чемпионатын жеңіп алып, ұлттық құрамаға қабылданды. Бұл – оның үлкен спорттағы алғашқы қадамы еді. Ал 1999 жылы Бекзат халықаралық турнирлерде сәтті өнер көрсетіп, бапкерлердің сеніміне кірді.
2000 жыл – Бекзат үшін тағдырлы кезең болды. Ол алғаш рет Олимпиада ойындарына қатысуға мүмкіндік алды. Сиднейде өткен ХХVII жазғы Олимпиадада Бекзат небәрі 20 жасында 57 келі салмақ дәрежесінде сынға түсті. Жарыс барысында ол әлемнің мықты боксшыларын жеңіп шықты.
Финалда Бекзат кубалық атақты боксшы Ромеро мен түркиялық Рустамды артта қалдырып, алтын медальді қанжығасына байлады. Осылайша, ол қазақ спорт тарихында ең жас Олимпиада чемпионы атанды.
Бұл жеңіс – бүкіл ел үшін ерекше оқиға болды. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейінгі алғашқы онжылдықтың үлкен жетістіктерінің бірі ретінде тарихта қалды. Бекзаттың есімі бірден халық аузында аңызға айналып, ол елдің мақтанышына айналды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Бекзат Саттарханов саясатпен тікелей айналыспағанымен, оның өмірлік ұстанымдары мен көзқарастары елдің болашағына деген сеніммен ерекшеленді. Ол әрдайым жастарды еңбекқор, намысшыл болуға шақырды. Оның сұхбаттарынан байқағанымыздай, Бекзат ешқашан атақ пен даңққа мастанбады, керісінше қарапайымдылықты жоғары қойды.
Ол Қазақстанның тәуелсіздігін, елдің абыройын биік ұстауды басты міндет санады. «Менің жеңісім – бүкіл елдің жеңісі» деп жиі айтатын. Бұл оның ұлттық патриотизмінің айқын көрінісі еді.
Бекзат ешқашан жеке пайдасын ойламады. Ол елдің намысы үшін күресіп, өз еңбегімен жастарға үлгі болуға тырысты. Қоғамдық өмірде ол қайырымдылық істерге де атсалысып, мүмкіндігі барынша өзгелерге қолдау көрсеткен.
Жеке өмірі
Бекзаттың жеке өмірі қысқа болғанымен, ол әрдайым достарына, туыстарына адалдығымен есте қалды. Әріптестері мен достары оның қарапайым, кішіпейіл, әзілқой әрі жарқын мінезін ерекше еске алады.
20 жасында Олимпиада чемпионы атанғанымен, ол отбасын құрып үлгермеді. Оның барлық уақыты спорт пен ел намысын қорғауға арналды. Дегенмен, ол отбасына ерекше қамқор, ата-анасына сыйлы бала болды.
2000 жылдың 31 желтоқсанында, жаңа ғасыр қарсаңында, Бекзат жол апатынан қаза тапты. Бұл бүкіл елді есеңгіреткен қайғылы оқиға болды. Барлық қазақстандықтар Бекзаттың болашағынан зор үміт күткен еді, бірақ тағдыр оны ерте қиып әкетті.
Мұрасы мен маңызы
Бекзат Саттарханов – қазақ халқының мақтанышы. Оның қысқа ғұмыры жарқын жеңістерге толы болды. Жиырма жылдық өмірінде ол ғасырлық жетістікке жетті: Олимпиада чемпионы атанды, қазақ боксының тарихына алтын әріппен жазылды.
Бүгінде оның есімі мәңгілікке ұмытылмас үшін көптеген істер жасалды. Түркістан қаласында оның атымен спорт кешені, мектеп және көше аталады. Қазақстанда «Бекзат» атты көркем фильм түсіріліп, оның өмірі мен жетістіктері жас ұрпаққа үлгі ретінде ұсынылды.
Әр жылы Бекзат атындағы турнирлер ұйымдастырылып, жас боксшылардың шеберлігін шыңдауға жағдай жасалады. Оның есімі тек спорт әлемінде ғана емес, бүкіл халықтың жүрегінде сақталды.
Бекзаттың маңызы – ол тек Олимпиада чемпионы ғана емес, ұлттық рухты көтерген тұлға. Ол жастарға үлгі, ерік-жігердің символы, намыстың айнасы болып қала бермек.
