Білім Беру Реформалары Қазақ Қоғамына Қалай әсер етті
Соңғы онжылдықтарда Қазақстандағы білім беру жүйесі елеулі өзгерістерге ұшырап, қоғамның әр саласына айтарлықтай әсер етті. Жаһандану мен технологиялық даму қарқынына ілесу мақсатында жүргізілген реформалар қазақ қоғамының дамуына жаңа серпін беріп, жаңа мүмкіндіктерге жол ашты.
1. Реформалардың негізгі себептері мен мақсаты
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстанның алдында жаңа мемлекет ретінде ұлттық білім беру жүйесін жаңғырту міндеті тұрды. Кеңестік білім жүйесінің кейбір элементтері ескіріп, заман талабына сай келмей қалған еді. Осыған байланысты, білім беру реформаларының басты мақсаты — заманауи, бәсекеге қабілетті, шығармашыл ұрпақ тәрбиелеу болды.
Жаңартылған реформалар бірнеше бағытта жүргізілді:
- білім мазмұнын жаңарту,
- үштілділік саясатын енгізу,
- мұғалім мәртебесін арттыру,
- жаңа бағалау жүйесіне көшу (формативті және жиынтық бағалау),
- цифрландыру мен ақпараттық технологияларды енгізу.
2. Мектептегі білім беру жүйесіндегі өзгерістер
Бастауыш және орта білім беру саласында оқу бағдарламалары жаңартылды. Бұрынғыдай тек есте сақтау мен қайталауға емес, сын тұрғысынан ойлау, зерттеу, топпен жұмыс істеу дағдыларын дамытуға басымдық берілді. Бұл оқушыларды еркін ойлауға, өз пікірін білдіруге және жауапкершілік алуға үйретті.
“Критериалды бағалау жүйесі” енгізілгеннен кейін, оқушының нақты жетістігі, ілгерілеуі мен даму динамикасы жүйелі түрде бағаланатын болды. Бұрынғыдай тек қорытынды баға емес, оқушының оқу процесіндегі белсенділігіне де назар аударылады.
3. Мұғалімдердің рөлі мен жаңа мәртебесі
Мұғалімдерге қойылатын талаптар да өзгерді. Жаңа бағдарламалар мен әдістемелерді меңгеру үшін педагогтардың кәсіби дамуына ерекше көңіл бөлінді. Ұлттық біліктілік тестілері, курстар мен шетелдік тәжірибемен алмасу жобалары кеңінен енгізілді.
2019 жылы қабылданған «Педагог мәртебесі туралы» заң — мұғалімдердің қоғамдағы беделін көтеруге бағытталған маңызды қадам болды. Жалақыны көтеру, артық есеп беруді қысқарту, кәсіби құқықтарды кеңейту секілді шаралар оқу процесінің сапасына оң әсерін тигізді.
4. Жоғары білімдегі жаңалықтар
Жоғары оқу орындарында да құрылымдық реформалар жүріп жатыр. Академиялық еркіндік қағидаты енгізіліп, университеттер өз оқу бағдарламаларын дербес әзірлеуге мүмкіндік алды. Бұл оқу орындарының әлемдік стандарттарға жақындауына жағдай жасады.
Сонымен қатар, “білім беру реформалары” аясында дуальды білім беру, яғни теория мен практиканы үйлестіру, тәжірибеге бағытталған оқу модульдері енгізілді. Бұл түлектердің еңбек нарығына тез бейімделуіне сеп болды.
5. Қоғамдық және мәдени өзгерістер
Білім саласындағы реформалар тек оқу ордаларымен шектелмей, қоғамның өзіне де әсер етті. Жастардың шетелде білім алу мүмкіндігі кеңейді. «Болашақ» бағдарламасы арқылы мыңдаған қазақстандық әлемнің жетекші университеттерінде оқып, білім мен тәжірибе жинақтады. Олар елге оралып, түрлі салаларда жаңашыл бастамалар көтеріп, елдің дамуына үлес қосып отыр.
Сондай-ақ, қоғамда білім мен интеллектуалдық даму бағаланатын құндылыққа айналды. Ата-аналар баласының сапалы білім алуына ерекше мән бере бастады. Бұл — білімге деген қоғамдық көзқарастың өзгеруінің нақты көрінісі.
6. Цифрландыру және білімнің қолжетімділігі
Цифрлық технологиялардың енуі білім саласына жаңа тыныс әкелді. Электронды оқулықтар, қашықтан оқыту, онлайн платформалар мен білім беру порталдары — осының барлығы оқушылар мен мұғалімдерге кең мүмкіндік береді.
2020 жылғы пандемия кезінде бұл жүйелердің артықшылығы анық байқалды. Онлайн сабақтар арқылы білім беру процесі үзілген жоқ. Бұл кезеңде ата-аналар мен ұстаздардың, оқушылардың бірлесіп жұмыс істеу мәдениеті де қалыптасты.
7. Сын мен пікірлер: бәрі бірдей оң ба?
Әрине, кез келген реформа сияқты, бұл өзгерістер де біраз сынақпен келді. Қоғамда кейбір реформаларға қатысты сын-пікірлер де айтылып жүр. Мысалы, үштілділік саясатына қатысты алаңдаушылықтар, бағалау жүйесінің түсініксіздігі немесе мектептегі жүктеменің артуы сынды мәселелер күн тәртібінен түспей келеді.
Алайда бұл сындар реформалардың қоғаммен ашық диалог негізінде жалғасуына түрткі болуда. Қоғам пікірін ескере отырып, реформалар бейімделіп, жетілдіріліп келеді.
