Бит басында оқылатын дұға: рухани қорғаныс және тазалық
Бит – адамның немесе жануардың терісінде болатын кішкентай паразит, ол тек физикалық ыңғайсыздық қана емес, рухани алаңдаушылыққа да себеп болуы мүмкін. Ислам діні адамға таза өмір сүруді, денсаулықты қорғауды және Алладан көмек сұрауды үйретеді. Бит басында оқылатын дұға – бұл рухани қорғау және дененің тазалығын сақтаудың дәстүрлі жолы.
1. Бит және рухани қорғау
1.1. Дін тұрғысынан
Пайғамбарымыз Мұхаммед ﷺ:
«Қай кезде болмасын, ауруға немесе зиян келетін нәрсеге дұға етіңдер, Алла сізді қорғасын» (Сахих Муслим, 2188 хадис)
Дұға тек ауруға ғана емес, зиян келетін жәндіктерден, биттен де қорғайды.
1.2. Қазақ дәстүрінде
Қазақтарда бит басқанда немесе теріге зиян келетін жағдайда үлкендер дұға оқып, Алладан қорғауды сұраған. Сонымен қатар шөптер, сабынды су, жылы сумен жуу сияқты дәстүрлі әдістер қолданылған.
2.1. Арабша мәтіні
أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ وَهَامَّةٍ وَمِنْ كُلِّ دَابَّةٍ
2.2. Транскрипциясы
«А‘узу бикалимати-ллахи-т-таамма мин кулли шайтанин ва һамматин ва мин кулли даббэ»
2.3. Қазақша аудармасы
«Мен Алланың толық сөздеріне паналаймын, әрбір шайтан мен зиянды нәрседен, барлық жан-жануарлардан қорғаймын».
Бұл дұға биттен қорғануға және терінің тазалығын сақтауға көмектеседі.
3. Дұғаның қайдан шыққаны
3.1. Аят пен хадистер
- Құран аяттары:
- «Алла – сендерге зиян келтірмеуші, қорғаушы» (Ән‘ам, 6:17)
- Хадистер:
- Пайғамбар ﷺ: «Ауру немесе зияннан Алладан көмек сұраңдар, дұға етіңдер» (Сахих Әбу Дәуіт, 3874 хадис)
- «Зиян келтіретін нәрселерден Аллаға паналаңдар» (Сунан Тирмизи, 2034 хадис)
4. Қашан және қалай дұрыс оқылады
- Бит көрінгенде дереу – теріні тазалап, дұғаны айту керек.
- Жүрекпен ниет етіп оқу – дұға тек ауызбен айтылмай, жүректен шығуы маңызды.
- Тыныш ортада оқу – ой бөлінбейтін жерде.
- Қайталау – 3 немесе 7 рет оқу ұсынылады.
5. Духани мәні мен білімдік мағынасы
- Жүректі тыныштандыру: Дұға адамның алаңын азайтады.
- Рухани қорғау: Аллаға сенім арқылы биттен, зиянды нәрседен қорғайды.
- Тазалықты сақтау: Дұға мен физикалық тазалық үйлескенде тиімді болады.
- Құлшылықты күшейту: Дұға арқылы Аллаға жақындау – рухани өсуге жол.
6. Қазақ мәдениетіндегі рөлі
- Үйде: Бит немесе теріге зиян келгенде ата-ана немесе үлкендер дұға оқиды.
- Қоғамда: Ауылда немесе мешітте зияннан қорғану үшін дұға оқылады.
- Мерекелерде: Көп жағдайда арнайы дұға оқу дәстүрі бар.
Қазақ мақалында айтылғандай:
«Дұға – терінің тазалығы, сенім – жүректің тыныштығы».
7. Практикалық кеңестер
- Биттен арылу үшін физикалық тазалық – душ, сабын, жылы су.
- Дұғаны жүрекпен оқу – рухани әсерін арттырады.
- Дұғаны 3–7 рет қайталау – дәстүрлі амал.
- Дұғаны балаларға да үйрету – қорғаныс пен тазалықты үйрету жолы.
8. Жиі кездесетін қателіктер
- Дұғаны мәтінсіз оқу, мәнін түсінбеу.
- Шу мен алаңда оқу, ой бөлінбеу.
- Дұғаны тек ауызбен оқу, жүректі қоспау.
- Физикалық тазалықсыз тек дұғаға сену.
9. Халықтық әдеттер мен нұсқалар
- Кейбір өңірде битті кетіру үшін шөппен және дұғамен бірге емдеу дәстүрі бар.
- Балаға немесе жануарға дұға оқып, зияннан қорғау.
- Отбасымен бірге оқу – берекені арттыру тәсілі.
