Больничный қалай төленеді 2024 – Жаңа ережелер мен төлем тәртібі
Адамның денсаулығы – ең басты байлығы. Кейде біз ауырған кезде жұмысқа бара алмай, емделуімізге тура келеді. Мұндай жағдайда заң бойынша еңбекке уақытша жарамсыз деп танылған күндер үшін арнайы төлемдер қарастырылған. Бұл төлемді халық арасында жиі “больничный” деп атайды. Ендеше, 2024 жылы бұл төлем қалай есептеледі және кімдерге тағайындалады? Осы сұрақтарға жауап іздеп көрейік.
Еңбекке жарамсыздық парағы дегеніміз не?
Ең алдымен, еңбекке уақытша жарамсыздық парағы дегеніміз – адамның науқастануы немесе жарақат алуына байланысты жұмысқа уақытша бара алмауын куәландыратын ресми құжат. Оны медициналық мекеме береді, және бұл құжат негізінде қызметкерге төлем жүргізіледі.
Кімдер төлем алуға құқылы?
Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес, еңбекке жарамсыздық парағы бойынша төлем алуға құқылы адамдар:
- Еңбек шарты бойынша жұмыс істейтін тұлғалар;
- Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне тіркелген;
- Соңғы 12 айда кемінде бір күндік зейнетақы жарнасы немесе әлеуметтік төлем аударған азаматтар.
Яғни, ресми жұмыс істейтін, және әлеуметтік төлемдерді уақытылы жүргізіп отырған қызметкерлер ғана бұл жеңілдікті пайдалана алады.
Қандай жағдайларда төленеді?
Аталған төлем мынадай жағдайларда қарастырылады:
- Ауруға байланысты еңбекке жарамсыздық;
- Жарақат алу;
- Жүктілік және босану;
- Балаға күтім жасау кезінде (егер бала ауырса);
- Карантин жағдайы (инфекциялық ауру тараған кезде).
Төлем қалай есептеледі?
2024 жылдан бастап еңбекке жарамсыздық бойынша төлем есептеу тәртібі сәл жаңартылды. Енді төлем мөлшері қызметкердің соңғы 12 айдағы орташа айлық табысына байланысты есептеледі. Мұндағы негізгі формула:
Орташа күндік табыс × Еңбекке жарамсыз күндер саны × 0.8 (яғни 80%)
Мысалы, егер адамның орташа айлық табысы 300 000 теңге болса, оның орташа күндік табысы шамамен 10 000 теңге болады. Егер ол 10 күн ауырса, төлем мынадай болады:
10 000 × 10 × 0.8 = 80 000 теңге
Алайда бұл сомадан міндетті салықтар мен зейнетақы жарналары шегеріледі.
Ең төменгі және ең жоғарғы шектеулер
2024 жылы да төменгі және жоғарғы шектеулер сақталып отыр:
- Ең төменгі мөлшер – Қазақстандағы ең төменгі жалақыға (ЕТЖ) байланысты белгіленеді. 2024 жылы ЕТЖ – 85 000 теңге, сондықтан одан төмен төлем жасалмайды.
- Ең жоғарғы мөлшер – әлеуметтік төлемдерді есептеу үшін қолданылатын 7 ЕТЖ-дан аспауы тиіс.
Қажетті құжаттар
Төлем алу үшін қызметкер келесі құжаттарды ұсынуы қажет:
- Еңбекке жарамсыздық парағы (медициналық мекемеден);
- Жеке куәлік;
- Жұмыс орнына өтініш (есеп бөлімшесіне);
- Табысы туралы мәліметтер (кейде қосымша талап етілуі мүмкін).
Қашан төленеді?
Еңбекке жарамсыздық парағы жабылғаннан кейін, яғни адам емделіп, жұмысқа оралған соң, құжаттар жұмыс берушіге ұсынылады. Содан кейін төлем:
- 5 жұмыс күні ішінде есептеліп,
- келесі жалақымен қатар аударылады.
Мұның бәрі жұмыс берушінің немесе әлеуметтік төлем орталығының ішкі тәртібіне байланысты.
Жеке кәсіпкерлер мен өзін-өзі жұмыспен қамтығандар үшін
Бұл санаттағы азаматтар да еңбекке жарамсыздық бойынша төлем алуға мүмкіндігі бар, егер олар:
- Міндетті әлеуметтік сақтандыру қорына ай сайын төлем жүргізіп отырса;
- Еңбекке жарамсыздық парағын ресми түрде тіркетсе.
Алайда, іс жүзінде мұндай азаматтардың көбі бұл төлем түрін пайдаланбайды, себебі жиі түрде жарналарды тұрақты түрде аудармайды.
Қандай жағдайларда төлем берілмейді?
Төлем келесі жағдайларда қарастырылмайды:
- Жарамсыздық алкоголь немесе есірткі қолдану салдарынан туындаса;
- Қызметкер жұмыссыз болып тіркелмесе және әлеуметтік төлемдер жасалмаса;
- Құжаттар толық емес немесе жалған мәліметтер ұсынылса.
