Буллингтон қалай қорғану керек – Маңызды кеңестер
Буллинг — бұл адамның психологиялық немесе физикалық қысымға ұшырауы. Ол мектептерде, жұмыс орындарында, интернетте және кез келген ортада орын алуы мүмкін. Қазіргі қоғамда буллинг үлкен мәселе болып отыр, сондықтан одан қорғанудың тиімді жолдарын білу өте маңызды.
Буллингтің түрлері және олардың әсері
Буллинг әртүрлі түрде көрініс табады:
- Физикалық буллинг: ұру, итеру, заттарын жою.
- Вербалды буллинг: балағаттау, мазақ ету, қорқыту.
- Әлеуметтік буллинг: топтан оқшаулау, өсек тарату.
- Кибербуллинг: интернет пен әлеуметтік желілерде қорлау.
Буллингтің барлық түрлері адамның психикалық денсаулығына теріс әсер етеді. Ол адамның өзін-өзі бағалауын төмендетіп, күйзеліске, жалғыздыққа және тіпті суицидтік ойларға әкелуі мүмкін.
Буллингтен қорғанудың тиімді жолдары
Буллингтен қалай қорғану керек? Бұл сұраққа жауап беру үшін бірнеше маңызды қадамдарды қарастырайық:
1. Эмоцияларыңызды бақылаңыз
Буллингке ұшыраған кезде ең бастысы — эмоцияларыңызды басқару. Қорқыныш пен ашуды көрсетпеуге тырысыңыз, өйткені буллерлер көбінесе құрбанның әлсіздігін сезіп, одан ләззат алады. Сабыр сақтап, сенімді болу — олардың күшін азайтады.
2. Көмек сұраудан қорықпаңыз
Буллингке тап болған жағдайда:
- Ата-анаңызбен, мұғалімдермен немесе басшылармен сөйлесіңіз.
- Егер мәселе мектепте болса, мектеп әкімшілігіне хабарласыңыз.
- Егер буллинг жұмыста орын алса, кадрлар бөліміне немесе сенім телефонына жүгініңіз.
3. Құқықтарыңызды біліңіз
Қазақстада буллингке қарсы заңнамалар бар. Егер сіздің құқықтарыңыз бұзылса:
- Құқық қорғау органдарына шағым жасаңыз.
- Заңгерден кеңес алыңыз.
- Әлеуметтік желідегі қорлауға қатысты платформалардың ережелерін пайдаланып, аккаунттарды бұғаттауды сұраңыз.
4. Әлеуметтік желілерде қауіпсіздік шараларын сақтаңыз
- Профильдеріңізді жеке (private) күйге ауыстырыңыз.
- Белгісіз адамдардың достық сұраныстарын қабылдамаңыз.
- Қорлау немесе қорқыту хабарламаларын бұғаттап, есеп беріңіз (report).
5. Психологиялық қолдау алыңыз
Буллингтің психологиялық әсері ұзақ уақыт сақталуы мүмкін. Сондықтан:
- Психологқа немесе психотерапевтке жүгініңіз.
- Сенім телефондарына қоңырау шалыңыз.
- Қолдау топтарына қосылып, басқалармен тәжірибе бөлісіңіз.
Ата-аналарға кеңес: Балаларды буллингтен қалай қорғауға болады?
- Баламен ашық сөйлесіңіз: Оның мектепте немесе интернетте қандай қиындықтарға тап болатынын сұраңыз.
- Сенім қалыптастырыңыз: Балаңыздың кез келген мәселе бойынша сізге сеніммен келуіне мүмкіндік жасаңыз.
- Мектеппен тығыз байланыста болыңыз: Мұғалімдер мен сынып жетекшісімен қарым-қатынас орнатыңыз.
Мұғалімдерге кеңес: Оқушыларды буллингтен қалай қорғауға болады?
- Қауіпсіз орта құрыңыз: Мектепте достық пен сыйластық мәдениетін қалыптастырыңыз.
- Тәжірибелік сабақтар өткізіңіз: Буллингтің зияны мен алдын алу жолдары туралы сынып сағаттарын ұйымдастырыңыз.
- Куә болған жағдайда әрекет етіңіз: Буллингті байқасаңыз, бірден тоқтатып, қатысушылармен жеке жұмыс жүргізіңіз.
Достар мен құрдастарға кеңес:
- Егер досыңыз буллингке тап болса, оны жалғыз қалдырмаңыз.
- Қолдау көрсетіп, мұғалімге немесе ата-анаға хабарлауға көмектесіңіз.
- Буллердің іс-әрекетін қолдамаңыз және оған қарсы тұрыңыз.
Буллингтің алдын алу: Қоғамдық рөл
Буллинг тек жеке адамдардың емес, бүкіл қоғамның мәселесі. Сондықтан:
- Қоғамдық науқандар мен семинарларға қатысыңыз.
- Әлеуметтік желілерде буллингке қарсы қозғалыстарды қолдаңыз.
- Құқық қорғау органдарына дер кезінде хабар беріңіз.
