Цицерон деген кім? Оның тарихтағы орны
Цицерон – бұл есім тек ежелгі Римнің тарихына ғана емес, сондай-ақ әлемдік мәдениет пен философияға зор әсерін тигізген ұлы тұлғалардың бірі ретінде танымал. Цицерон деген кім деген сұраққа жауап іздегенде, алдымен оның өмір сүрген дәуірі мен атқарған қызметіне назар аударуымыз қажет. Ол өз дәуірінің саяси қайраткері, шешендік өнердің шебері, философ және құқық саласының негізін қалаушы ретінде танылған.
Цицеронның өмірі мен қызметі
Цицеронның толық аты – Марк Туллий Цицерон. Ол б.з.б. 106 жылы Арпинум қаласында дүниеге келген. Жастайынан білім алуға ерекше ынтық болған Цицерон афиналық философтардан шешендік пен риторика негіздерін меңгеріп, өзінің ерекше қабілетін дәлелдеді. Оның шешендік өнері Рим халқының жүрегін жаулап, тарихта мәңгі есімін қалдырды.
Цицерон тек шешен ғана емес, сонымен қатар құқықтанушы ретінде де белгілі. Ол заң саласында реформалар жасап, Рим заңдарының демократияға негізделуіне ықпал етті. Оның саяси қызметі Рим республикасының қиын-қыстау кезеңімен тұспа-тұс келді. Бұл кезде мемлекет ішкі күрестер мен сыртқы қауіп-қатерлерге толы еді.
Цицеронның шешендік өнері
Цицерон деген кім дегенде, ең алдымен оның шешендік өнердегі шеберлігі еске түседі. Ол Рим сенатында жасаған сөздері арқылы көптеген маңызды саяси шешімдердің қабылдануына ықпал етті. Оның риторикалық шеберлігі тек саяси тақырыптарды ғана емес, сондай-ақ адамгершілік пен мораль мәселелерін де қамтыды.
Цицеронның ең танымал сөздерінің бірі – «Катилинаға қарсы сөздері». Бұл сөздер Римді мемлекеттік төңкерістен сақтап қалды. Оның сөздері тек мән-мағынасымен емес, сонымен қатар ұтымды құрылымымен және ерекше әсерлі стилімен ерекшеленеді.
Цицеронның философиядағы орны
Цицерон философ ретінде де зор жетістіктерге жетті. Ол Платон мен Аристотельдің идеяларын дамытып, оларды римдік өмір салтына бейімдеді. Оның еңбектерінде адамгершілік, әділеттілік, мемлекет және заң туралы терең ойлар көрініс тапқан. Цицерон философияны тек элиталарға ғана емес, жалпы халыққа қолжетімді етуге тырысты.
Оның «Міндеттер туралы», «Заңдар туралы» және «Мемлекет туралы» атты шығармалары әлемдік философияға баға жетпес үлес қосты. Бұл еңбектер бүгінгі таңда да өзектілігін жоғалтқан жоқ.
Цицеронның мұрасы
Цицеронның еңбектері кейінгі дәуірлердегі көптеген ойшылдар мен саясаткерлерге әсер етті. Оның идеялары Қайта өрлеу дәуірінде, Ағарту дәуірінде және тіпті қазіргі заманғы демократиялық қоғамдарда да маңызды рөл атқарды. Цицеронның әділеттілік пен еркіндікке негізделген идеялары әлемдік құқықтық жүйенің іргетасын қалады.
Цицеронның есімі тек тарихи тұлға ретінде ғана емес, сондай-ақ мәдени феномен ретінде де қабылданады. Ол адамзаттың әділеттілікке, еркіндікке және жоғары моральдық құндылықтарға деген ұмтылысының символына айналды.
Цицерон деген кім бүгінгі көзқарас тұрғысынан?
Қазіргі таңда Цицерон деген кім деген сұраққа жауап беру барысында, оның мұрасы тек Рим тарихымен ғана емес, жалпыадамзаттық құндылықтармен тығыз байланысты екенін көреміз. Оның философиялық және саяси еңбектері әрқашан адамзатқа бағытталған, ал шешендік өнері қазіргі заманғы риторика мен коммуникация салаларының негізін құрайды.
Қорытынды
Цицерон – бұл тек ежелгі Римнің емес, бүкіл әлемнің мәдени және интеллектуалдық байлығы. Оның өмірі мен қызметі адамзатқа әділеттілік пен білімнің құндылығын көрсетіп, қазіргі заманғы қоғам үшін маңызды сабақ болды. Цицеронның есімі тарихта мәңгілікке жазылып, оның еңбектері арқылы адамдардың жүрегінде сақталып келеді.
