Дерменені Қалай Iшеді – Қазақ шөптерінің шипасы
Бүгінгі әңгімеміз — иісі мұрын жарған, бабаларымыздың ертеден бері шипа ретінде қолданып келе жатқан өсімдік жайлы. Иә, сөзіміз дермене жайлы. Бұл кішкентай ғана шөп секілді көрінгенімен, ішінде тұтас бір “табиғи дәріхана” жасырылғандай.
Жарайды, әңгімені әзілсіз бастайық: бұны жай ғана шай қылып ішіп, аурудан құтыламыз дейтін жеңіл жол жоқ. Бірақ дұрыс тәсілді білсеңіз, денсаулығыңызды жақсартуға көмектесетіні рас.
Дермене деген не өзі?
Дермене — жусан тұқымдасына жататын, Қазақстанның оңтүстігінде кең таралған өсімдік. Оның құрамында сантонин деп аталатын күшті белсенді зат бар. Ол бұрыннан ішек құрттарын тазартуға қолданылып келген. Бірақ бұл өсімдікті қалай болса солай іше салуға болмайды — уланған адамның бет-әлпеті күлгін түске еніп кетуі де мүмкін!
Назар аударыңыз: дермене — дәрі емес, табиғи у да бола алады
Көпшілік шөп десе, “ой, табиғи ғой, ішіп ала берейік” деп ойлайды. Бірақ дерменені мөлшерінен артық ішсеңіз, ол ағзаға ауыр тиіп, бауыр мен бүйрекке кері әсерін тигізуі мүмкін. Сондықтан алдымен дәрігермен немесе фитотерапевтпен кеңесіп алған абзал.
Дерменені дайындаудың дұрыс жолы
Дерменені ішу үшін оны шай секілді демдеп ішпейді. Себебі оның белсенді заты суда толық ерімейді, әрі дәмі ащы әрі өткір болады. Сол себепті халық медицинасында бұл шөппен былай жұмыс жасайды:
- Кептірілген гүл шоғырларын ғана қолданады. Сабақтары мен жапырақтары жарамайды.
- Ұнтақтап, арнайы капсула түрінде немесе балмен араластырып ішеді.
- Көбіне аш қарынға, таңертең ерте пайдаланылады.
- Ең бастысы — мөлшерін нақты ұстау керек. Ересек адам үшін — күніне 0.2-0.5 грамм ғана.
Жас балаларға, жүкті әйелдерге немесе бауыр ауруы бар адамдарға мүлдем тыйым салынған.
Қалай әсер етеді?
Дермене құрамындағы сантонин ішек паразиттерін жойып, ағзаны тазартады. Бұл әсіресе жазда, гигиена нашарлаған кезде пайда болатын құрттармен күреске жақсы көмекші.
Шипалы әсері:
- Ішек құрттарын өлтіреді;
- Асқазан-ішек жолын тазартады;
- Тәбетті ашады;
- Организмді жалпы сергітеді.
Бірақ бір ғана рет ішіп, бәрінен арылуға болады деп ойласаңыз, қатты қателесесіз. Бұл шөппен емделу — жүйелі әрі бақылаудағы үдеріс.
Ғылыми не дейді?
Қазіргі медицинада сантонин бөлек бөлініп алынып, дәрілік формада ғана қолданылады. Яғни дәріханадан “дермене шайын” табамын деп үміттенбеңіз. Кей елдерде ол мүлде тыйым салынған, себебі жанама әсері көп.
Үй жағдайында қолданудың мысалы
Ауылдағы әжелеріміз қалай істейді дейсіз бе? Міне, дәстүрлі тәсіл:
Құрамы:
- Кептірілген дермене ұнтағы — жарты шай қасық;
- Табиғи бал — 1 шай қасық;
- Жылы су — жарты стақан.
Қолдану әдісі:
- Ұнтақты балмен араластырып, қоспаны жейсіз.
- Артынан жылы суды ішесіз.
- Бұл процедураны 2-3 күн қатарынан қайталайды.
Бірақ бұл — жалпы кеңес. Жеке жағдайда емді бастамас бұрын міндетті түрде маманнан кеңес алыңыз!
Не істеуге болмайды?
- Кептірілмеген дерменені пайдалануға;
- Қайнаған суға демдеуге;
- Балаларға өз бетінше беруге;
- Үздіксіз 5 күннен артық қолдануға;
- Ем кезінде алкоголь немесе майлы тағам тұтынуға.
Келешекке көз тастасақ…
Мүмкін болашақта ғалымдар дерменеден қауіпсіз әрі жанама әсерсіз дәрі жасап шығар. Бірақ қазірше бізде бар таңдау — дұрыс мөлшер, дәрігердің кеңесі және сақтық.
Бұл өсімдік қазақ даласының інжу-маржаны секілді. Табиғаттың берген сыйы. Бірақ әр сыйлықты дұрыс қабылдау — біздің өз қолымызда.
