Диплом тіркелгенін қалай білуге болады?
Бүгінде жоғары білім алу көптеген жастардың басты мақсатына айналды. Алайда диплом алғаннан кейін оның заңды күші бар-жоғын тексеру маңызды. Себебі кейбір жалған немесе тіркелмеген дипломдар жұмысқа орналасу барысында қиындықтар тудыруы мүмкін. Дипломның тіркелгенін қалай білуге болады? Бұл сұрақ көпшілік үшін өзекті, әсіресе, жаңа жұмысқа орналасу немесе шетелде білімін растау қажет болғанда.
Осы мақалада дипломның тіркелгенін тексеру жолдары, қолдануға болатын ресми платформалар мен негізгі мәселелер туралы толығырақ тоқталамыз.
1. Дипломды тексерудің маңыздылығы
Жоғары білім туралы құжаттың түпнұсқалығын растау бірнеше себепке байланысты маңызды:
- Жұмысқа орналасу – көптеген компаниялар дипломды тексеруді талап етеді. Егер құжат жалған болса, жұмысқа қабылданудан бас тартуы мүмкін.
- Шетелде білім алу – кейбір елдерде оқуға түсу немесе жұмысқа орналасу үшін дипломның заңды екенін дәлелдеу қажет.
- Жалған дипломдармен күрес – Қазақстанда жалған дипломдар айналымы бар. Осыған байланысты мемлекет арнайы тексеру жүйелерін енгізді.
- Мемлекеттік қызметке тұру – мемлекеттік мекемелерде жұмысқа орналасу үшін құжаттың заңдылығын тексеру міндетті болып табылады.
2. Дипломды онлайн тексеру әдістері
Қазіргі таңда дипломды тексерудің бірнеше ресми әдісі бар. Олардың ішінде ең сенімді жолдары:
a) ҚР Білім және ғылым министрлігінің ақпараттық жүйелері
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі дипломдардың түпнұсқалығын тексеруге арналған онлайн жүйелерді іске қосқан.
- eGov.kz порталы – Қазақстанның электрондық үкіметінің ресми сайты. Бұл жерде азаматтар жоғары оқу орындарының берген дипломдарын тексере алады.
- NAO “Ғылым және жоғары білім комитеті” – министрлікке қарасты ұйымдар арқылы да мәлімет алуға болады.
b) Университеттің ресми деректер базасы
Әрбір ресми тіркелген жоғары оқу орнының бітірушілері туралы мәліметтері болады. Егер күмән туындаса, дипломды берген университеттің ресми сайты немесе қабылдау бөліміне хабарласуға болады.
c) Жұмыс берушілерге арналған ресми сұраныс
Егер жұмыс беруші дипломның шынайылығына күмәнданса, университетке немесе Білім және ғылым министрлігіне ресми сұраныс жіберуіне болады. Бұл сұранысты көбінесе кадр бөлімдері орындайды.
d) QR-код арқылы тексеру
Кейбір жаңа үлгідегі дипломдарда QR-код болады. Оны сканерлеп, арнайы базаға өтіп, құжаттың заңды екенін тексеруге болады.
3. Дипломның жалған екенін қалай анықтауға болады?
Кейбір жағдайларда, жалған дипломдар айналымға түсуі мүмкін. Мұндай құжаттың шынайы немесе жалған екенін анықтау үшін келесі белгілерге назар аудару керек:
- Грамматикалық және стилистикалық қателер – жалған дипломдарда көбінесе қате жазылған сөздер немесе ресми стильден ауытқулар кездеседі.
- Тіркеу нөмірінің сәйкессіздігі – әрбір дипломның жеке тіркеу нөмірі болады. Оны онлайн базалардан тексеру керек.
- Ресми мөр мен қолтаңба – түпнұсқа дипломда ректордың немесе тиісті орган басшысының қолы мен мөрі болуы тиіс.
- Қауіпсіздік элементтері – жаңа үлгідегі дипломдарда сутаңба, голограмма және басқа да қорғау элементтері бар.
- Жалған университет атауы – кейбір жалған құжаттар шын мәнінде тіркелмеген немесе жабылып қалған оқу орындарының атынан берілуі мүмкін.
4. Дипломды шетелде тексеру әдістері
Егер сіз дипломды шетелде растау қажет болса, онда келесі қадамдарды орындауға болады:
- Апостиль қою – бұл құжаттың заңды екенін халықаралық деңгейде растау үшін қажет рәсім. Қазақстанда апостиль қою Әділет министрлігі немесе Білім және ғылым министрлігі арқылы жүзеге асады.
- Консулдық растау – кейбір елдер Қазақстанның дипломдарын өз елінде мойындау үшін консулдық арқылы расталуды талап етеді.
- ENIC/NARIC жүйелері – бұл Еуропа елдерінде білім беру құжаттарын тексеру үшін қолданылатын арнайы платформалар.
- Шетелдік жұмыс берушімен байланысу – кейбір компаниялар өздері тікелей университетке сұраныс жіберіп, дипломның түпнұсқалығын анықтайды.
5. Дипломды тіркеу кезінде кездесетін қиындықтар
Кейде азаматтар дипломдарын тексерген кезде мәліметтер базасында олардың жоқ екенін көруі мүмкін. Мұндай жағдайларда:
- Дипломның ескі үлгіде болуы – кейбір университеттер 2000 жылға дейінгі мәліметтерді онлайн базаға енгізбеген болуы мүмкін.
- Қате мәлімет енгізу – адамның аты-жөні немесе диплом нөмірі дұрыс жазылмаған жағдайда, жүйе деректі таппауы мүмкін.
- Университеттің жабылуы – кейбір университеттер лицензиясынан айырылған немесе жабылып қалған болса, олардың базасы өзгеруі мүмкін.
- Мекемеге ресми сұраныс жасау – егер онлайн тексеру нәтиже бермесе, диплом берген университетке немесе министрлікке ресми хат жазу керек.
