Еңбекке жарамсыздық парағы қалай есептелінеді 2023 – Толық нұсқаулық

Қызметкерлердің денсаулығына байланысты уақытша еңбекке жарамсыз болған жағдайда, оларға еңбекке жарамсыздық парағы беріледі. Бұл құжат жұмыс берушіге қызметкердің жұмысқа уақытша шыға алмайтынын дәлелдейді және тиісті әлеуметтік төлемдерді алуға негіз болады. 2023 жылы Қазақстанда еңбекке жарамсыздық парағын есептеу жүйесіне кейбір өзгерістер енгізілді. Бұл мақалада сол өзгерістер мен жалпы есептеу тәртібі туралы толық ақпарат беріледі.

1. Еңбекке жарамсыздық парағы кімге беріледі?

Еңбекке жарамсыздық парағы белгілі бір себептермен жұмысқа шыға алмайтын қызметкерлерге беріледі. Оның негізгі жағдайлары мыналар:

• Ауру немесе жарақат алу – қызметкердің денсаулығына байланысты жұмысты жалғастыруға мүмкіндігі болмаса.
• Жүктілік пен босану – жүкті әйелдерге босануға дейінгі және кейінгі демалысты рәсімдеу үшін беріледі.
• Карантиндік шаралар – жұқпалы аурулармен байланысты жағдайларда қызметкер оқшауланған кезде.
• Басқа медициналық себептер – мысалы, операциядан кейінгі оңалту кезеңі.

2. Еңбекке жарамсыздық төлемдерін кім төлейді?

Қазақстанда еңбекке жарамсыздық төлемдерін екі көзден төлеуге болады:

• Жұмыс беруші – алғашқы үш күн ішінде жалақының бір бөлігін жұмыс беруші төлейді.
• Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры (МӘСҚ) – төртінші күннен бастап, еңбекке жарамсыздық бойынша төлемдер осы қордан беріледі.

Егер қызметкер әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатыспаса, онда ол тек жұмыс берушіден ғана төлем алады.

3. Төлемдер қалай есептеледі?

2023 жылы еңбекке жарамсыздық бойынша төлемдер қызметкердің соңғы 12 айдағы орташа айлық табысына байланысты есептеледі. Есептеу формуласы мынадай:

Орташа күндік табыс = Соңғы 12 айдағы жалпы табыс / 12 айдағы күндер саны

Жалпы төлем = Орташа күндік табыс × Жарамсыздық күндерінің саны × Төлем пайызы

Бұл жерде төлем пайызы қызметкердің сақтандыруға қатысуына және еңбек өтіліне байланысты:

• 5 жылға дейін – орташа табыстың 60%-ы
• 5-10 жыл аралығы – орташа табыстың 80%-ы
• 10 жылдан жоғары – орташа табыстың 100%-ы

4. Мысал арқылы есептеу

Мысалы, қызметкердің соңғы 12 айдағы жалпы табысы 3 600 000 теңге делік.

• Орташа күндік табыс: 3 600 000 / 365 = 9863 теңге
• Егер қызметкер 10 жыл жұмыс өтілімен 10 күн еңбекке жарамсыз болса, онда төлем былай есептеледі:
  • 9 863 × 10 × 100% = 98 630 теңге

Егер қызметкердің еңбек өтілі 5 жылдан аз болса, төлем 98 630 × 60% = 59 178 теңге болады.

5. Еңбекке жарамсыздық парағын қалай рәсімдеуге болады?

Қызметкер еңбекке жарамсыздық парағын алу үшін келесі қадамдарды орындауы қажет:

1. Медицина мекемесіне жүгіну – дәрігер диагноз қойып, еңбекке жарамсыздық парағын береді.
2. Жұмыс берушіге тапсыру – жұмыс беруші парақты қабылдап, есептеу үшін тиісті бухгалтерияға жібереді.
3. Төлемдерді рәсімдеу – егер әлеуметтік сақтандыруға қатысқан болса, қызметкер МӘСҚ-ға өтініш береді.

6. Жүктілік пен босануға байланысты төлемдер

Жүктілікке байланысты еңбекке жарамсыздық парағы 126 күнге (егер асқыну болса, 140 күнге) беріледі. Бұл төлемдерді есептеу де жалпы жүйемен бірдей, бірақ төлем мөлшері көбіне 100%-дық мөлшерде төленеді.

7. Еңбекке жарамсыздық төлемдеріне кім құқылы емес?

Кейбір жағдайларда еңбекке жарамсыздық парағы рәсімделмейді немесе төлемдер берілмейді:

• Егер қызметкер ресми түрде жұмыс істемесе және әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатыспаса.
• Егер жарақат немесе ауру қызметкердің кінәсінен болса (мысалы, мас күйінде жарақат алу).
• Егер қызметкер еңбекке жарамсыздық кезінде басқа жұмысты орындаса немесе табыс тапса.

8. 2023 жылғы негізгі өзгерістер

2023 жылы Қазақстанда еңбекке жарамсыздық төлемдеріне қатысты бірнеше өзгеріс енгізілді:

• Төлемдерді рәсімдеу электронды форматта жүргізіледі – енді Egov порталы арқылы өтініш беру мүмкіндігі бар.
• Міндетті әлеуметтік сақтандыру қорының рөлі артты – жұмыс берушілердің қаржылық жүктемесін азайту үшін төлемдердің көбі осы қордан төленеді.
• Төлемдердің ашықтығы мен есептеу жүйесі жетілдірілді – әрбір қызметкер өзінің төлемдерін eGov порталы арқылы бақылай алады.