Еркін Избасар өмірбаяны – өмірі, шығармашылығы және мұрасы
Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі қоғамдық-әлеуметтік кезеңі күрделі өзгерістер мен жаңа шындықтарға толы болды. Экономикалық қатынастардың қайта құрылуы, нарықтың еркінденуі, заң жүйесінің әлсіздігі мен әлеуметтік теңсіздік көптеген жаңа тұлғаларды қалыптастырды. Сол кезеңде кейбір адамдар өз қабілеті мен мінез-құлығына сүйеніп қоғамда ықпалға ие болды. Осындай есімдердің бірі – Еркін Избасар.
Еркін Избасар есімі Ақтөбе өңірінің қоғамдық өмірімен, спорттық және әлеуметтік саласымен, сонымен қатар ұйымдасқан топтармен байланысты айтылып келеді. Оның өмірі мен тағдыры – Қазақстандағы өтпелі дәуірдің қайшылығын, адамның ерік-жігері мен тағдыр соқпағының қақтығысын айқын көрсететін мысалдардың бірі.
Кейбіреулер оны заңсыз әрекеттерге араласқан адам ретінде қабылдаса, енді бірі оны мықты ұйымдастырушы, спорт жанашыры, өмірге төзімді адам ретінде көреді. Еркін Избасар – қоғам көзқарасында екі түрлі бағаланған, күрделі тұлға. Оның өмір жолы – бір жағынан жеке драманың, екінші жағынан қоғамның өзіндегі қарама-қайшылықтардың көрінісі.
Еркин избасар өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Еркін Жұмашұлы Избасар 1966 жылы Ақтөбе облысының Темір ауданына қарасты ауылдардың бірінде дүниеге келген. Оның балалық шағы сол аймақтың қарапайым ауылдық өмірінде өтті. Отбасы еңбекқор, дәстүрге берік, қазақы тұрмысты ұстанған жандар болған. Әкесі шаруашылықта еңбек етіп, анасы отбасын ұйытқан үй иесі болған деседі.
Бала Еркін кішкентайынан алғыр, қайсар мінезімен көзге түскен. Мектепте жақсы оқып, спортқа, әсіресе күрес пен атлетикаға қызығушылық танытқан. Замандастарының айтуынша, оның бойындағы табандылық, қайтпас мінез ерте қалыптасқан. Ол күш-жігерді жоғары бағалап, айналасындағылардың құрметіне ие болған.
Отбасы жағдайы орташа болғанымен, еңбекқорлық пен ұжымшылдық олардың басты қасиеті еді. Еркін үй ішіне қолғабыс етіп, жастайынан жауапкершілікті сезініп өсті. Бұл қасиет кейінгі өмірінде де оған табандылық пен ұйымшылдық дарытты.
Балалық шағы өткен кең дала, ауыл ортасы, адамдардың мінезі мен өмірге көзқарасы оның қалыптасуына үлкен әсер етті. Сол ортада өскен баланың бойында намыс пен әділдік сезімі ерте оянған. Ол әділетсіздікке төзбейтін, әлсізді қорғауға тырысатын бала ретінде есте қалған.
Білім мен алғашқы өмір жолы
Орта мектепті тәмамдаған соң Еркін білімін жалғастыру мақсатында жоғары оқу орнына түсуге талпынды. Ол өзіне қызықты салаларды зерттеп, жоғары білім алуға ұмтылды. Белгілі бір уақыт ветеринария немесе медициналық бағытта оқығаны туралы айтылады.
Жастайынан спортқа әуес болған Еркін студенттік жылдары күрес секциясына қатысып, облыстық жарыстарда белсенділік танытқан. Оның табиғи күші мен төзімділігі, спорттағы ерік-жігері оны өз ортасында ерекше көрсеткен.
Алайда тағдыр оның өмірін күрт өзгертетін сынақ дайындап тұрған еді. 1990-жылдардың соңында болған ауыр жол апаты оның денсаулығына үлкен соққы әкелді. Сол апаттан кейін ол ауыр жарақат алып, өмір бойы арбада отыруға мәжбүр болды. Бұл жағдай кез келген адамды сындыруы мүмкін еді, бірақ Еркін Избасар керісінше өмірге деген жігерін жоғалтпай, өз мүмкіндігі шегінде әрекет етуге тырысты.
Бұл оқиға оның тағдырын өзгертті: енді ол денсаулық шектеулеріне қарамастан, рухани және ұйымдастырушылық қабілетін іске асыруға бағыт алды. Жанында жүрген адамдардың айтуынша, ол өзіне сенімді, жігерлі, ешқашан мойымайтын адам болған.
Қызметі мен жетістіктері
Еркін Избасардың аты ең алдымен Ақтөбе облысындағы ұйымдасқан топтармен байланысты аталады. Ол 2000-жылдары аймақтық ықпалы зор адамдардың бірі ретінде танылды. БАҚ-та және қоғамда ол «Төрт ағайынды» деген топтың жетекшісі ретінде белгілі. Бұл топтың айналасында көптеген әңгімелер мен даулар болған.
Оған түрлі айыптар тағылып, сот процестері өтті. Дегенмен, Еркін Избасардың өзі бұл айыптардың барлығын жоққа шығарып, өз әрекеттерін қоғамдағы әділетсіздікке жауап ретінде түсіндірген кездері де болған.
Сонымен қатар, ол Ақтөбе өңірінде спорт пен мәдениетті қолдауға атсалысқан тұлға ретінде де белгілі болды. Ол жас спортшыларды қолдап, күрес және өзге де спорт түрлеріне демеушілік жасаған. Оның қаржылай және моральдық көмегі арқылы көптеген жасөспірімдер жарыстарға қатысу мүмкіндігіне ие болған.
Бірқатар спорттық шараларды ұйымдастыруға немесе қолдауға қатысқаны, облыстық жарыстарды өткізуге үлес қосқаны айтылады. Бұл тұрғыда ол «меценат» рөлін де атқарды. Кейбір адамдар оның спорттағы еңбегін аймақтық деңгейде үлкен үлес деп бағалайды.
Еркін Избасар сондай-ақ әлеуметтік жобалар мен қайырымдылық шараларына қатысып отырған. Мүгедек жандарға, тұрмысы төмен отбасыларға көмек көрсеткен кездері де айтылып жүр. Ол өзінің мүмкіндігін шектеулі жағдайына қарамастан, өзгелерге көмек беруді парыз санаған.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Еркін Избасар ресми саясаткер болмаса да, қоғамдағы көптеген мәселелерге өз көзқарасын білдіріп отырған. Ол әлеуметтік теңсіздікке, жастар арасындағы жұмыссыздыққа және әділетсіздікке қарсы пікір айтқан.
Өз ортасында ол беделге ие, сөзін өткізе алатын адам ретінде танылды. Айналасындағылар оны тік сөйлейтін, әділетсіздікке төзбейтін, принципшіл адам деп сипаттайды.
Оның қоғамдық ұстанымдарының бірі – ұлттық рух пен патриоттық сезімді қолдау болған. Ол Қазақстанның тәуелсіздігі мен ұлттық бірлікті маңызды құндылық деп білген. Әсіресе спорт арқылы жастарды тәрбиелеуге мән берген.
Кей деректерде оның кейбір жергілікті билік өкілдерімен байланысы болғаны айтылады. Бұл байланыстар ресми саяси сипаттан гөрі қоғамдық ықпал сипатында еді. Ол өз аймағындағы әлеуметтік мәселелерге белсенді араласып, кейде жергілікті бастамаларды ұйымдастырып отырған.
Еркін Избасар қоғамдағы өз орнын тек күшпен емес, ұйымдастырушылық қабілет пен бедел арқылы көрсеткісі келген тұлға болды. Оның көзқарастары шын мәнінде қарапайым халықтың әділдікке деген сұранысын бейнелейтін.
Жеке өмірі
Еркін Избасардың жеке өмірі көпшілікке белгісіз. Ол отбасын құрған, балалары бар екені туралы айтылғанымен, олардың есімдері мен өмірі жария етілмеген.
Жеке өмірінде ол сабырлы, қамқор әке, жақындарына мейірімді адам болған деседі. Отбасына ерекше көңіл бөліп, олардың қауіпсіздігін, болашағын басты орынға қойған.
Жол апатынан кейінгі өмірі – оның мінезінің беріктігін айқын көрсеткен кезең. Денсаулығының ауырлығына қарамастан, ол қоғамнан шет қалмай, белсенді өмір сүруге тырысты. Арбада отырса да, ұйымдастырушылық істерді жалғастырған, спортшылармен және достарымен байланысын үзбеген.
Көпшіліктің көз алдында оның бейнесі әртүрлі: бірі оны «қатал адам» деп санаса, енді бірі оны әділ, тура мінезді азамат ретінде бағалайды. Достары мен таныстары оның адамгершілігі мен адалдығын ерекше атап өтеді.
Жеке өмірінде ол кейде жалғыздықты да сезінген болуы мүмкін. Өйткені қоғам оның атына қатысты түрлі пікірлер тудырған. Бірақ соған қарамастан, ол өз ұстанымынан таймай, өмірінің соңына дейін өз бейнесін сақтап қалды.
Мұрасы мен қоғамдағы мәні
Еркін Избасардың өмір жолы – тәуелсіз Қазақстанның әлеуметтік тарихындағы ерекше беттердің бірі. Ол қоғамның түрлі қырларын біріктірген тұлға: бір жағынан қарама-қайшылыққа толы, екінші жағынан адамдарды өзіне тартқан ұйымдастырушы.
Оның өмірінен жастар үшін шығаруға болатын сабақтар бар. Ең алдымен – өмір сынақтарына төтеп беру, қиындық алдында мойымау. Денсаулығынан айырылып, арбаға таңылса да, өмірден шет қалмай, әрекет етуге ұмтылған тұлғаның жігері – нағыз ерлік.
Сонымен қатар, ол спорт пен қайырымдылық саласына қосқан үлесімен есте қалды. Күрес спортына, жас спортшыларға қолдау көрсету арқылы ол өзінің жақсы істерімен де есте қалды.
Екінші жағынан, оның атына байланысты дау-дамайлар, сот істері мен қоғамдағы қарама-қайшы пікірлер де оның өмірінің ажырамас бөлігі. Бұл жайттар қоғамның өзіндегі заң мен әділдік ұғымдарының күрделілігін көрсетеді.
Еркін Избасардың өмір жолы – тұлғаның біржақты еместігінің дәлелі. Ол – жарығы мен көлеңкесі қатар жүрген адамның символы. Оның атымен байланысты оқиғалар қазақстандық қоғамдағы әлеуметтік өзгерістердің, билік пен халық арасындағы сенім дағдарысының көрінісі ретінде де қарастырылуы мүмкін.
