Фасилитатор деген кім? – Топтық жұмыс пен қарым-қатынасты басқару

Қазіргі қоғамда көптеген жаңа ұғымдар пайда болып, олар әр түрлі салада қолданылуда. Солардың бірі — фасилитатор деген сөз. Бұл терминнің мағынасы мен рөлі көптеген адамдар үшін әлі күнге дейін түсініксіз болып келуі мүмкін. Бұл мақалада біз фасилитатордың кім екендігін, оның ерекшеліктерін, міндеттерін және осы терминнің уақыт өте қалай өзгергенін қарастырамыз.

Фасилитатордың мағынасы мен рөлі

Фасилитатор деген кім? Бұл сұрақтың жауабы, ең алдымен, оның кәсіби саладағы орнына байланысты. Фасилитатор — бұл топтық жұмыс немесе іс-шаралар кезінде қатысушылардың тиімділігін арттыруға көмектесетін адам. Олар өз жұмысында кездесулерді, тренингтерді, семинарларды және басқа да топтық процестерді жүргізу үшін арнайы техникалар мен әдістерді пайдаланады. Негізінен фасилитатордың басты мақсаты — топтың өзара әрекеттесуін ұйымдастыру, пікірталастарды басқару және шешім қабылдау процесін жеңілдету.

Фасилитаторлар жиі психология, менеджмент, коммуникация және басқа да әлеуметтік ғылымдар саласында білімі бар мамандар болып табылады. Олар топтың немесе ұжымның мүшелерінің қарым-қатынасын жақсартуға, топтың ресурстарын тиімді пайдалануға, сондай-ақ жұмыс барысындағы қиындықтарды шешуге көмектеседі.

Фасилитатордың міндеттері

Фасилитатордың міндеттері өте кең. Олардың негізгі жауапкершілігі — топтық процестерді басқару, қатысушылардың өзара әрекеттесуін жеңілдету және олардың тиімді жұмыс істеуіне көмектесу. Әдетте, фасилитаторлар келесі міндеттерді атқарады:

1. Тақырыпты анықтау және мақсат қою: Фасилитатор белгілі бір іс-шараның немесе кездесудің мақсатын анықтап, барлық қатысушыларды оған бағыттайды.
2. Қатысушыларды басқару: Ол қатысушылардың арасындағы пікірталас пен диалогты басқару арқылы әр адамның өз ойларын ашық айтуына мүмкіндік береді.
3. Шешім қабылдауға көмек көрсету: Фасилитатор топтың шешім қабылдау процесін жеңілдетеді және қатысушылардың арасында бір келісімге келуге бағыттайды.
4. Кері байланыс беру: Фасилитатор топ мүшелеріне бір-біріне кері байланыс беруді ұйымдастырады, бұл олардың жеке және топтық дамуына ықпал етеді.

Фасилитатордың ерекшеліктері

Фасилитатор деген кім деген сұраққа жауап берерде, оның тұлғалық ерекшеліктерін де атап өту қажет. Бұл маманның кәсіби қызметі үшін ең маңызды қасиеттері — тыңдай білу, шынайылық, бейтараптық және басқарушылық қабілеттері. Топтық жұмысты тиімді жүргізу үшін фасилитатор:

• Тыңдай білу: Ол қатысушылардың пікірлерін мұқият тыңдап, олардың ойларын дұрыс түсініп, сол арқылы топтық жұмысқа қажет маңызды ақпаратты жинайды.
• Шынайылық: Фасилитатор топтың барлық мүшелеріне әділ және ашық түрде қарауға тырысады.
• Бейтараптық: Ол топ ішіндегі қайшылықтарға араласпауға тырысып, барлығына тең мүмкіндік беруге ұмтылады.
• Креативтілік: Жаңа әдістер мен тәсілдерді қолдана отырып, фасилитатор топтық жұмысқа жаңалықтар енгізеді.

Фасилитатордың тарихи және мәдени контекстері

Қазіргі заманғы фасилитатордың рөлі уақыт өте келе өзгергенімен, оның түп-тамыры бірнеше ғасырлық тәжірибеге негізделген. Ежелгі дәуірлерде топтық шешімдер мен маңызды мәселелерді шешу үшін жиналған адамдарды басқарған көсемдер мен жетекшілер фасилитаторлардың алғашқы түрлері болып есептеледі. Алайда, фасилитаторлардың нақты кәсіби мамандық ретінде қалыптасуы 20 ғасырдың ортасына тән.

Мәдени тұрғыдан алғанда, фасилитаторлардың рөлі түрлі қоғамдарда әртүрлі болуы мүмкін. Кейбір мәдениеттерде фасилитатордың рөлі тек топтық шешім қабылдау процесін жеңілдетумен шектелмей, қатысушылардың рухани және психологиялық дамуына да үлкен әсер етуі мүмкін. Мысалы, көшпелі халықтарда ақсақалдар топтық шешімдерді қабылдауда маңызды рөл атқарып, адамдардың арасындағы дауларды шешіп, келіссөздер жүргізген.

Қорытынды

Фасилитатор деген кім? Бұл маман топтық жұмыс процестерін басқаруға көмектесетін, қатысушылардың өзара әрекеттесуін оңтайландыратын тұлға. Оның міндеті топтың тиімді жұмыс істеуіне жағдай жасау, шешім қабылдауды жеңілдету және қатысушылардың бірлігін сақтау болып табылады. Уақыт өте келе фасилитаторлардың рөлі өзгеріп, олар қоғамда өте маңызды қызметкерлерге айналған. Фасилитатор деген кім деген сұраққа жауап бергенде, оның жұмысының маңыздылығын, міндеттерін және қоғамдағы орнын түсінуіміз керек.