Хиуаз Доспанова өмірбаяны – Ұлы Отан соғысының қаһарман ұшқышы
Хиуаз Доспанова — Ұлы Отан соғысының қаһарман ұшқышы, қазақ халқының мақтанышы, «Түнгі сиқыршы» деген атпен танымал болған әйел ұшқыштардың бірі. Оның өмірі мен ерлігі тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл әлемде жоғары бағаланып, ұрпақтан-ұрпаққа үлгі болып келеді. Бұл мақалада біз Хиуаз Доспанованың өмір жолын, шығармашылық қызметін, қоғамдық және саяси көзқарастарын, жеке өмірін, мұрасын және маңызын қарастырамыз.
Хиуаз доспанова өмірбаяны
Балалық шағы және отбасы
Хиуаз Доспанова 1922 жылы 15 мамырда қазіргі Атырау облысының Ганюшкино ауылында дүниеге келген. Оның әкесі Қайыр, балықшы болып жұмыс істеген, ал анасы үй шаруашылығымен айналысқан. Хиуаз отбасындағы төртінші бала болған. Оның балалық шағы қарапайым, бірақ еңбекқор және жауапкершілікті болды. Әкесі мен анасы оған еңбек сүйгіштік пен адалдықты үйретті.
Білім алу және алғашқы қадамдар
Хиуаз мектепті Уральск қаласында аяқтады. Мектепте оқып жүріп, ол жергілікті аэроклубқа қатысып, ұшқыштыққа қызығушылық танытты. 1940 жылы мектепті алтын медальмен бітіріп, аттестатымен бірге ұшқыштар даярлау мектебінің куәлігін алды.
Алғашында Мәскеудегі Жуков атындағы Әскери-әуе академиясына түсуге ниеттенгенімен, ол жерде әйелдерді қабылдамайтындықтан, медициналық институтқа оқуға түсті. Бірақ оның арманы ұшқыш болу еді. Сондықтан 1941 жылы, соғыс басталған кезде, ол Саратов қаласындағы авиация училищесіне оқуға түсіп, 1942 жылы ұшқыштар даярлау курсын аяқтады.
Шығармашылық қызметі, ерлігі және жетістіктері
Хиуаз Доспанова 1942 жылы 46-шы Гвардиялық Тамандық әйелдер авиациялық полкінде штурман болып қызметке кірісті. Ол У-2 ұшағымен жау әскеріне түнде шабуыл жасап, олардың қорғанысын бұзуға көмектесті. Оның ерлігі мен шеберлігі жау әскерінің арасында «Түнгі сиқыршы» деген атпен танылды.
Соғыстың соңында Хиуаз Доспанова ауыр жарақат алып, екінші топтағы мүгедек болып қалды. Бірақ ол ұшқыштық қызметін жалғастырып, Берлинге дейін ұшып барып, маңызды тапсырманы орындады.
Оның ерлігі мен батылдығы жоғары бағаланып, көптеген ордендермен марапатталды, оның ішінде:
- Қызыл Ту ордені
- Қызыл Жұлдыз ордені
- Еңбек Қызыл Ту ордені
- Ұлы Отан соғысы I және II дәрежелі ордендері
- «Кавказды қорғағаны үшін» медалі
- «Берлинді азат еткені үшін» медалі
- «Германияны жеңгені үшін» медалі
2004 жылы Қазақстан Республикасының Президенті оған «Халық Қаһарманы» атағын беріп, «Отан» орденімен марапаттады.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Соғыстан кейін Хиуаз Доспанова қоғамдық және саяси қызметке белсене араласты. Ол Қазақстан Компартиясының мүшесі болып, Алматы қалалық партия комитетінің хатшысы қызметін атқарды. Сонымен қатар, Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланды. Оның қоғамдық қызметі елдің әлеуметтік және мәдени дамуына үлкен үлес қосты.
Жеке өмірі
Хиуаз Доспанова 1951 жылы Шаку Амировпен үйленіп, екі ұл баланы тәрбиеледі. Ұлдарының бірі Ерболат Амиров — ҚазҰТУ-дың профессоры. Өкінішке орай, олардың кіші ұлы екі жасында қайтыс болды. Хиуаз Доспанова өмірінің соңына дейін Алматы қаласында тұрды. Ол 2008 жылы 20 мамырда 86 жасында дүниеден өтті.
Мұрасы және маңызы
Хиуаз Доспанова қазақ халқының мақтанышы болып табылады. Оның ерлігі мен батылдығы жастарға үлгі болып, патриотизм мен отансүйгіштікті насихаттайды. Оның есімімен Атырау қаласында әуежай аталған, Алматы қаласында көшелер мен мектептерге есімі берілген. Сонымен қатар, оның өмірі мен ерлігі туралы көптеген кітаптар мен деректі фильмдер түсірілген.
