Хлоропласт ішіндегі сұйықтық қалай аталады?
Хлоропласт – өсімдік жасушаларының маңызды бөлігі, ол фотосинтез үдерісін жүзеге асыратын негізгі органоид. Бұл құрылым өсімдіктердің, балдырлардың және кейбір бактериялардың күн сәулесін сіңіріп, оны химиялық энергияға айналдыруына мүмкіндік береді. Хлоропласттың ішкі құрылымы ерекше, оның ішінде арнайы сұйықтық бар, ол строма деп аталады.
Строма – хлоропласттың ішкі мембранасының ішінде орналасқан түссіз, тұтқыр сұйықтық. Ол органикалық молекулалардың синтезделуіне және фотосинтездің жарықсыз фазасының жүруіне қажетті ферменттерді қамтиды. Сонымен қатар, стромада хлоропласттың генетикалық материалы, рибосомалар және көптеген маңызды молекулалар орналасқан.
Хлоропласттың құрылысы және строманың рөлі
Хлоропласттың құрылымы бірнеше негізгі элементтен тұрады:
- Сыртқы мембрана – бұл мембрана жасушаның цитоплазмасынан хлоропласты бөліп тұрады.
- Ішкі мембрана – негізгі метаболизм процестері осы жерде өтеді.
- Строма – бұл хлоропласт ішіндегі негізгі сұйықтық, онда ферменттер, белоктар және ДНҚ орналасқан.
- Тилакоидтар – хлорофилл пигменті орналасқан мембраналық құрылымдар, олар фотосинтездің жарық фазасының өтуіне жауап береді.
- Грана – бірнеше қабатталып орналасқан тилакоидтардан тұратын құрылым.
Строманың басты рөлі – фотосинтездің жарықсыз фазасының жүруіне жағдай жасау. Бұл процесс Кальвин циклі арқылы жүзеге асады, онда көмірқышқыл газы көмірсуларға айналады.
Стромада жүретін процестер
Стромада бірнеше маңызды биохимиялық процесс орын алады:
- Кальвин циклі – фотосинтездің жарықсыз фазасы, мұнда көмірқышқыл газы АТФ және НАДФ*H молекулаларының көмегімен органикалық қосылыстарға айналады.
- Ақуыздардың синтезі – хлоропласт өзінің ДНҚ-сы бар органоид болғандықтан, ол өз бетінше белоктар синтездеуге қабілетті.
- Май қышқылдарының синтезі – өсімдіктерде липидтердің түзілуіне қажетті процестер стромада жүзеге асады.
- Нуклеотидтердің синтезі – өсімдіктердің генетикалық материалын сақтау және жаңарту процестері осы сұйық ортада өтеді.
Строманың құрамына кіретін негізгі заттар
Строма көптеген маңызды компоненттерден тұрады:
- Су – сұйықтықтың негізгі бөлігі, барлық биохимиялық реакциялардың жүруіне мүмкіндік береді.
- Ферменттер – фотосинтез, көмірсулардың синтезі және басқа да биохимиялық процестерді катализдейтін ақуыздар.
- Рибосомалар – хлоропласттың өз белоктарын синтездеуге қажетті құрылымдар.
- ДНҚ және РНҚ – хлоропласттың өзіндік генетикалық материалы бар, ол жасушалық ақуыздарды кодтайды.
- АТФ және НАДФ*H – энергия тасымалдаушы молекулалар, олар фотосинтез процесінде маңызды рөл атқарады.
Строма мен цитоплазма арасындағы айырмашылық
Строма мен цитоплазма бір-біріне ұқсас сұйықтық болғанымен, олардың бірнеше айырмашылықтары бар:
| Сипаттама | Строма | Цитоплазма |
|---|---|---|
| Орналасуы | Хлоропласттың ішінде | Жасушаның ішінде |
| Функциясы | Фотосинтездің жарықсыз фазасы, генетикалық материалдың тасымалы | Жасушаның жалпы метаболизмін қамтамасыз ету |
| Ферменттер | Фотосинтезге қажетті ферменттер | Жалпы жасушалық метаболизм ферменттері |
| ДНҚ бар ма? | Иә, хлоропласттың өзіндік ДНҚ-сы бар | Жоқ, генетикалық материал ядродан реттеледі |
Бұл айырмашылықтар хлоропласттың тәуелсіз жұмыс істей алатынын және оның тек фотосинтезге мамандандырылғанын көрсетеді.
Строманың маңызы
Строма өсімдік жасушасының тіршілігі үшін өте маңызды рөл атқарады. Онсыз фотосинтездің толық процесі жүзеге аспас еді. Стромада жүретін Кальвин циклі өсімдіктің негізгі қорек көзі болып табылатын көмірсуларды өндіреді.
Сонымен қатар, строма өсімдіктің тыныс алу процестеріне де ықпал етеді. Ол фотосинтез барысында түзілген энергияны сақтауға және қажет кезде оны басқа метаболикалық процестерге жұмсауға көмектеседі.
