Іштің өтуін қалай тоқтатуға болады: Себептері және тиімді емдеу жолдары
Іштің өтуі – көптеген адамдардың өмірінде кем дегенде бір рет кездесетін мәселе. Бұл ағзаның қандай да бір өзгерістерге реакциясы болуы мүмкін және кейде денсаулыққа елеулі әсер етеді. Кейбір жағдайларда іштің өтуі өздігінен өтсе, басқа жағдайларда арнайы шараларды қолдану қажет. Бұл мақалада іштің өтуінің негізгі себептерін, оны емдеу жолдарын және алдын алу әдістерін қарастырамыз.
Іштің өтуінің негізгі себептері
Іштің өтуінің әртүрлі себептері бар, оларды білу – дұрыс емдеуді таңдау үшін маңызды. Төменде ең жиі кездесетін себептер көрсетілген:
- Тағамдық улану – дұрыс сақталмаған немесе бүлінген тағамды тұтыну ішек инфекцияларын тудырады.
- Вирустық немесе бактериялық инфекциялар – кейде ішек инфекцияларының себебі вирустар немесе бактериялар болуы мүмкін.
- Лактозаға немесе басқа тағамдарға төзімсіздік – кейбір адамдардың ас қорыту жүйесі белгілі бір тағамдарға дұрыс жауап бермейді.
- Асқазан-ішек жолдарының аурулары – мысалы, гастрит, колит немесе тітіркенген ішек синдромы (IBS).
- Стресс және эмоционалдық күйзеліс – жүйке жүйесінің бұзылуы ас қорыту жүйесіне тікелей әсер етеді.
- Медикаменттерді қабылдау – антибиотиктер немесе кейбір дәрі-дәрмектер ішектің қалыпты микрофлорасын бұзуы мүмкін.
Іштің өтуін қалай емдеуге болады?
Іштің өтуін емдеу тәсілі оның себебіне байланысты. Егер ол жеңіл түрде өтсе, дәрі-дәрмексіз-ақ қалпына келуге болады. Алайда, егер жағдай ауыр болса, дәрігерге қаралған жөн.
1. Сұйықтықты жеткілікті мөлшерде қабылдау
Іштің өтуі кезінде ағза көп сұйықтық жоғалтады, сондықтан судың орнын толтыру маңызды. Төмендегі сұйықтық түрлері ұсынылады:
- Таза су
- Регидратация ерітінділері (дәріханадан сатып алуға болады)
- Жеңіл сорпалар
- Түймедақ шайы немесе зімбір шайы
Газдалған және кофеинді сусындардан аулақ болу керек, себебі олар жағдайды ушықтыруы мүмкін.
2. Диета және дұрыс тамақтану
Іштің өтуін тоқтату үшін арнайы диета ұстану керек. Бұл кезеңде ас қорыту жүйесіне жеңіл тиетін тағамдарды жеу ұсынылады:
- Күріш немесе сұлы ботқасы
- Банан
- Құрғақ нан (тост)
- Пісірілген картоп
- Алма езбесі
Қуырылған, майлы, ащы және тәтті тағамдардан бас тарту қажет. Сондай-ақ, сүт өнімдері мен бұршақ тұқымдастарын шектеген дұрыс, себебі олар іштің өтуін күшейтуі мүмкін.
3. Дәрі-дәрмектерді қолдану
Кейбір жағдайларда дәріханадағы дәрі-дәрмектерді қолдануға болады, бірақ оларды дәрігердің кеңесінсіз қабылдау ұсынылмайды. Ең жиі қолданылатындары:
- Сорбенттер (Белсендірілген көмір, Смекта, Энтеросгель) – токсиндерді сіңіреді және шығарады.
- Пробиотиктер (Линекс, Бифиформ) – ішектің қалыпты микрофлорасын қалпына келтіреді.
- Ішек микрофлорасын қалыпқа келтіретін дәрілер – ішек бактерияларын қалпына келтіруге көмектеседі.
Егер іштің өтуі инфекциялық сипатта болса, дәрігер бактерияға қарсы препараттар тағайындауы мүмкін.
4. Табиғи емдеу тәсілдері
Кейбір халықтық әдістер де іштің өтуін тоқтатуға көмектеседі:
- Қара шай – құрамындағы таниндер ішектің жұмысын реттеуге көмектеседі.
- Айран немесе йогурт – пробиотиктерге бай, ас қорыту жүйесін қолдайды.
- Кептірілген көк шай немесе жалбыз шайы – іштің түйілуін азайтып, ағзаны тыныштандырады.
- Крахмал суы – бір стақан суға бір қасық картоп крахмалын қосып, араластырып ішу ұсынылады.
Халықтық әдістерді қолданбас бұрын аллергиялық реакциялардың жоқтығына көз жеткізіңіз.
Іштің өтуін қалай алдын алуға болады?
Іштің өтуін болдырмау үшін қарапайым, бірақ маңызды ережелерді сақтау қажет:
1. Гигиенаны сақтау
- Қолды жиі жуу
- Тағамдарды дұрыс жуу және өңдеу
- Қайнатылмаған суды ішпеу
2. Дұрыс тамақтану
- Өңделген және таза өнімдерді тұтыну
- Күдікті немесе мерзімі өткен тағамдардан бас тарту
- Майлы және ащы тағамдарды шамадан тыс қолданбау
3. Стрессті бақылау
- Стрессті азайту үшін медитация, йога немесе тыныс алу жаттығуларын жасау
- Дұрыс ұйықтау және күн тәртібін сақтау
4. Ішек микрофлорасын қолдау
- Пробиотиктер мен табиғи ашытылған тағамдарды (йогурт, айран, қымыз) жиі тұтыну
Қашан дәрігерге қаралу қажет?
Кей жағдайларда іштің өтуі елеулі аурудың белгісі болуы мүмкін. Дәрігерге шұғыл қаралу қажет, егер:
Іштің өтуі 48 сағаттан астам уақытқа созылса
Дене температурасы көтерілсе (38°C және одан жоғары)
Қан аралас нәжіс байқалса
Қатты әлсіздік және сусыздану белгілері пайда болса (ауыздың құрғауы, терінің бозаруы, жиі шөлдеу)
Осындай белгілер пайда болса, өз бетінше емделмей, дереу дәрігерге қаралған жөн.
