Келісу-келіспеу эссесін қалай жазуға болады?
Эссе жазу – ойды жүйелеу мен дәлелді ұсынудың маңызды дағдыларының бірі. Әсіресе, келісу-келіспеу эссесі жазылған кезде, оқушы немесе жазушы белгілі бір пікірге қатысты өз көзқарасын білдіріп, оны нақты аргументтермен дәлелдеуі қажет. Бұл эссенің құрылымы дұрыс ұйымдастырылса, оқырман үшін түсінікті әрі сенімді болады.
Эссенің негізгі құрылымы
Келісу-келіспеу эссесі үш негізгі бөлімнен тұрады:
- Кіріспе бөлім
- Мәселенің маңыздылығын түсіндіру.
- Жалпы көзқарасты қысқаша баяндау.
- Өз ұстанымыңызды анық көрсету (келісесіз бе, жоқ па).
- Негізгі бөлім
- Аргументтер мен дәлелдер: әрбір абзац бір нақты аргументке негізделуі тиіс.
- Мысалдар мен фактілер: теориялық тұжырымдармен қатар, өмірден алынған мысалдарды келтіру маңызды.
- Қарама-қарсы пікірге жауап: басқа көзқарастарды жоққа шығарып немесе мойындап, өз ойыңызды сенімді етіп дәлелдеңіз.
- Қорытынды бөлім
- Қысқаша жинақтау: негізгі ойларыңызды қайталап, эссені тұжырымдау.
- Оқырманға ой салу немесе болашаққа ұсыныс айту.
Эссе жазу кезінде назар аудару керек нәрселер
Тақырыптан ауытқымау – эссе барысында негізгі мәселені ұмытпай, барлық аргументтерді сол мәселеге қатысты ұсыну қажет.
Айқын құрылым – эссе ойды жүйелі жеткізу үшін логикалық байланыстарды сақтаған жөн.
Дәлелдер мен нақты мысалдар – пікіріңізді сенімді ету үшін деректер мен шынайы мысалдарды қолдану маңызды.
Талдау жасау – қарапайым тұжырымдардан гөрі, әр аргументті терең талдап, оны негіздеңіз.
Грамматикалық сауаттылық – эссенің мазмұны ғана емес, оның дұрыс жазылуы да маңызды.
Келісу немесе келіспеуді қалай таңдау керек?
Кейде бір пікірмен толықтай келісу немесе келіспеу қиын болуы мүмкін. Мұндай жағдайда “ішінара келісу” тәсілін қолдануға болады. Бұл дегеніміз, белгілі бір аспектілермен келісіп, ал кейбіріне қарсылық білдіру.
Мысалы:
“Қазіргі қоғамда технология адамның қарым-қатынасын әлсіретеді” деген пікірді қарастырайық. Бір жағынан, гаджеттер адамдарды бір-бірінен алыстатады, бұл рас. Бірақ, екінші жағынан, олар қашықтықтағы адамдарды байланыстырып, жаңа мүмкіндіктер ашады. Осы тұрғыда, технологияның жағымды және жағымсыз жақтарын талдай отырып, ішінара келісуге болады.”
Эссе жазуға көмектесетін кеңестер
Алдын ала жоспар құру – ойыңызды реттеп, әр бөлімге қандай дәлелдер келтіретініңізді анықтап алыңыз.
Қарапайым, бірақ нақты сөйлемдер қолдану – тым күрделі сөйлемдер оқырманға түсініксіз болуы мүмкін.
Қарама-қарсы көзқарасты қарастыру – бұл сіздің эссеңізді жан-жақты әрі сенімді етеді.
Бірінші жақта жазудан аулақ болу – эссе көбіне ресми стильде жазылады, сондықтан “менің ойымша” дегеннің орнына “бұл пікірді келесі дәлелдер қолдайды…” деген секілді құрылымдарды қолданған жөн.
