Кеме жүргізушісі қалай аталады? Теңіз мамандығы туралы
Кеме жүргізушісі – теңіз немесе өзен кемесін басқарушы маман. Бұл кәсіптің тарихы ғасырлар бойы қалыптасып, заманауи талаптарға сай өзгеріп келеді. Кеме жүргізушісі көптеген жауапкершілікті өз мойнына алады, оның ішінде навигация, қауіпсіздік, экипажды басқару және халықаралық ережелерді сақтау кіреді.
Кеме жүргізушісі дегеніміз кім?
Кеме жүргізушісі деп теңізде, мұхитта немесе өзен-көлдерде кемені басқаратын адамды атайды. Оларды капитан, шкипер, теңізші, лоцман немесе штурман деп те атай береді. Бұл атаулар кеме түріне, көлеміне және қолдану саласына байланысты өзгеріп отырады.
Кеме жүргізушісінің негізгі міндеттері
Кеме жүргізушісі тек қана рульді ұстап, бағыт беріп отыратын адам емес. Ол көптеген маңызды функцияларды атқарады:
- Навигация – кеменің дұрыс бағытта қозғалуы үшін карталарды, компасты, GPS жүйелерін және басқа да құралдарды пайдалану.
- Қауіпсіздік қамтамасыз ету – экипаждың және жолаушылардың амандығын сақтау үшін ережелерді орындау.
- Экипажды басқару – кемеде жұмыс істейтін адамдардың әрқайсысының міндеттерін үйлестіру.
- Жүктерді тасымалдау – жүк кемелерінде тауарлардың дұрыс орналастырылуын және жеткізілуін қадағалау.
- Техникалық бақылау – кеменің техникалық жағдайын бақылау, қажет болған жағдайда жөндеу жұмыстарын жүргізу.
- Халықаралық ережелерді сақтау – теңіз жолдарындағы қауіпсіздік ережелері мен заңнамаларды орындау.
Кеме жүргізушісіне қойылатын талаптар
Кемені басқару – үлкен жауапкершілікті талап ететін күрделі мамандық. Кеме жүргізушісі болу үшін бірнеше негізгі талаптарға сай болу қажет:
- Білім – теңіз ісі немесе навигация саласында арнайы білім алу қажет. Көптеген елдерде кеме жүргізушілерін даярлайтын арнайы теңіз академиялары немесе оқу орындары бар.
- Тәжірибе – кемені басқару машықтарын меңгеру үшін тәжірибеден өту қажет. Көптеген капитандар бірнеше жыл көмекші қызметін атқарып барып қана өз кемесін басқарады.
- Дене дайындығы – кеме жүргізушісінің физикалық жағдайы мықты болуы керек, себебі теңізде күтпеген жағдайлар орын алуы мүмкін.
- Кәсіби дағдылар – штурмандық қабілет, техникалық білім, экипажбен жұмыс істеу дағдылары қажет.
Кеме жүргізушісінің түрлері
Кеме жүргізушілерінің бірнеше түрі бар, олардың әрқайсысы әртүрлі мақсаттағы кемелерді басқарады:
- Теңіз капитаны – мұхит пен теңізде жүзетін үлкен кемелерді басқарады.
- Өзен және көл капитаны – ішкі су жолдарындағы кемелерді басқаратын маман.
- Жүк кемесі капитаны – тауарларды тасымалдаумен айналысатын кемелерді жүргізеді.
- Жолаушылар кемесінің капитаны – круиздік лайнерлер мен паромдарды басқарады.
- Балықшы капитаны – балық аулау кемелерін басқаратын маман.
- Әскери теңіз капитаны – әскери кемелер мен сүңгуір қайықтарды басқарады.
Кеме жүргізушісі болу үшін қайда оқуға болады?
Кеме жүргізушісі болу үшін арнайы оқу орындарында білім алу керек. Қазақстанда теңіз ісі бойынша мамандарды дайындайтын бірнеше оқу орындары бар. Сонымен қатар, шетелдік теңіз академияларында оқу арқылы да бұл мамандықты меңгеруге болады.
Негізгі оқу орындары:
- Қазақстан теңіз академиясы
- Ресей теңіз университеттері
- Түркия, Қытай, Корея және Еуропаның теңіз академиялары
Кеме жүргізушісі қанша табыс табады?
Кеме жүргізушілерінің жалақысы олардың біліктілігіне, тәжірибесіне және жұмыс орнына байланысты болады.
- Қазақстанда өзен және көл кемелерін басқаратын капитандар орташа есеппен айына 500 000 – 1 500 000 теңге аралығында табыс табады.
- Халықаралық теңіз капитандарының жалақысы айына 5 000 – 15 000 АҚШ доллары аралығында болуы мүмкін.
Кеме жүргізушісі мамандығының артықшылықтары мен қиындықтары
Артықшылықтары:
Жоғары жалақы.
Әлемді көру мүмкіндігі.
Кәсіби даму және тәжірибе жинау.
Ұзақ мерзімді мансаптық өсу.
Қиындықтары:
Ұзақ уақыт үйден алыста болу.
Көп сағаттық жұмыс және ауыр физикалық жүктеме.
Теңізде қиын ауа райы жағдайларында жұмыс істеу.
Кемеде өмір сүру жағдайлары кейде шектеулі болуы мүмкін.
