Кері транскриптаза туралы қысқаша мәлімет
Адам ағзасында болып жатқан молекулалық процестердің ішінде ең қызықтарының бірі — кері транскрипция құбылысы. Көпшілікке бұл процесс вирустармен, әсіресе ВИЧ сияқты ретровирустармен байланысты танымал.
Кері транскриптаза — РНҚ негізіндегі вирустарда кездесетін ерекше фермент. Оның басты міндеті — вирустың РНҚ ақпаратын ДНҚ-ға айналдыру. Яғни ол қалыпты жасушалық процестің кері бағытын жүзеге асырады: әдетте ДНҚ РНҚ-ға көшірілсе, бұл жағдайда бәрі керісінше жүреді.
Бұл ферменттің жұмысы өте маңызды: ДНҚ-ға айналғаннан кейін вирус геномы адам жасушасының генетикалық материалына еніп, ұзақ уақыт сақталып, көбейе алады. Сондықтан ретровирустар адам иммунитетіне қауіпті келеді және емдеуді қиындатады.
Қазіргі медицинада кері транскриптазаға қарсы арнайы дәрілер жасалған. Мысалы, ВИЧ инфекциясын бақылауда ұстайтын антиретровирустық препараттар осы ферменттің жұмысын тежейді.
Ғалымдар кері транскрипцияны тек қауіпті вирус ретінде емес, зерттеу құралы ретінде де пайдаланады. Молекулалық биологияда бұл фермент арқылы РНҚ молекулаларын ДНҚ-ға айналдырып, генетикалық зерттеулер жүргізеді.
