Литва ақшасы қалай аталады? Тарихы және қазіргі валютасы
Литва – Балтық теңізінің шығыс жағалауында орналасқан, табиғаты көркем және тарихы бай мемлекет. Оның экономикалық дамуы, тарихи кезеңдердегі өзгерістері және Еуропалық Одаққа мүшелігі елдің валюталық жүйесінде де айтарлықтай із қалдырды. Литва ақшасы қалай аталады? деген сұраққа жауап беру үшін елдің валюта тарихына тереңірек үңілейік.
Литваның ежелгі ақша жүйесі
Литваның тарихы бірнеше ғасырлар бойы түрлі валюталарды қолдануымен ерекшеленеді. XIII-XIV ғасырларда Литва Ұлы княздігі өз ақшасын шығара бастаған. Алғашқы литвалық монеталар – күмістен жасалған динары мен гроштар болатын. Бұл монеталар сол кезеңдегі халықаралық сауда қатынастарында кеңінен қолданылды.
Поляк-Литва бірлестігі кезеңіндегі ақша
1569 жылы Литва мен Польша арасында Люблин униясынан кейін біртұтас мемлекет – Речь Посполитая құрылды. Осы кезеңде екі елдің ортақ валютасы – злотый айналымға енгізілді. Злотый бірнеше ғасыр бойы литвалық сауда айналымында маңызды рөл атқарды.
Ресей империясы құрамындағы ақша
1795 жылы Литва аумағы Ресей империясының құрамына кірді. Осы кезеңде рубль негізгі валютаға айналды. Литва халқы рубльді 1915 жылға дейін қолданды. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде Литва Германияның бақылауына өтіп, неміс оккупациялық маркасы айналымға енгізілді.
Тәуелсіз Литва және литтің пайда болуы
1918 жылы Литва тәуелсіздігін жариялады. 1922 жылы елдің ұлттық валютасы – лит ресми түрде енгізілді. Литтің атауы Литва атауынан шыққан. 1 лит 100 центке бөлінді. Лит ұзақ жылдар бойы елдің ұлттық валютасы болып, экономикалық тұрақтылықтың кепіліне айналды.
Кеңес кезеңіндегі рубльдің қайта оралуы
1940 жылы Литва КСРО құрамына кіргеннен кейін литтің орнына кеңес рублі айналымға енгізілді. 1990 жылы Литва қайтадан тәуелсіздігін алғанға дейін рубль елдің негізгі ақшасы болып қала берді.
Литтің қайта жаңғыруы
1993 жылы Литва ұлттық валютасын қайта енгізді. Жаңартылған лит заманауи дизайнмен, елдің мәдени мұрасын айшықтайтын бейнелермен безендірілді. Литва экономикасының нығаюы және халықаралық нарықтарға шығуы ұлттық валютаны тұрақты етті.
Еуроға көшу
Литва 2004 жылы Еуропалық Одаққа мүшелікке қабылданды. 2015 жылдың 1 қаңтарынан бастап ел ресми түрде еуроны енгізді. Осылайша, Литва ақшасы еуро болып бекітілді. Литтің тарихи мәні сақталғанымен, еуро елдің экономикалық интеграциясын күшейтіп, халықаралық саудада жаңа мүмкіндіктер ашты.
Еуроның ерекшеліктері
- 1 еуро = 100 цент
- Еуро банкноттары ЕО елдерінде бірдей болса да, әр елдің монеталарында ұлттық символдар бейнеленген.
- Литва монеталарында Витис – Литваның ұлттық гербі бейнеленген.
Литва экономикасында еуроның маңызы
Еуро енгізілгеннен кейін Литва экономикасы жаңа даму кезеңіне қадам басты. Валюта айырбастаудағы шығындардың азаюы, инвесторлар үшін тартымдылықтың артуы және сауданың жеңілдеуі ел экономикасына оң әсер етті.
