Мұхтар Мағауин өмірбаяны – қазақ әдебиетінің көрнекті жазушысы
Мұхтар Мағауин — қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі, тарихшы, публицист, филология ғылымдарының докторы, Қазақстанның халық жазушысы. Ол қазақ халқының рухани мұрасын зерттеп, әдебиет пен тарих саласында айрықша еңбек сіңірген тұлға. Мағауиннің шығармалары ұлттық сананы оятуға, қазақ халқының тарихын тереңірек түсінуге бағытталған.
Мұхтар мағауин өмірбаяны
Балалық шағы және отбасы
Мұхтар Мағауин 1940 жылы 2 ақпанда Семей облысының Шұбартау ауданында дүниеге келген. Оның әкесі Мұқан Мағауин — мұғалім, анасы — үй шаруасындағы әйел болған. Отбасы білімге, мәдениетке ерекше мән берген. Балалық шағы ауылда өткен Мұхтар әдебиетке, тарихқа, жыраулар поэзиясына қызығушылық танытқан. Әкесі мен анасының тәрбиесі оның болашақтағы шығармашылық жолына әсер етті.
Білім алу және шығармашылық жолының басталуы
1957 жылы Мұхтар Мағауин Баршатас ауылындағы қазақ орта мектебін бітіріп, Алматыға оқуға аттанады. 1962 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетін тәмамдайды. 1965 жылы аспирантураны бітіріп, филология ғылымдарының кандидаты дәрежесін алады. Оның алғашқы ғылыми еңбегі — «Қобыз сарыны» атты монографиясы қазақ әдебиеттану ғылымында жаңа бағыттың негізін қалады. Бұл еңбек жыраулар поэзиясын зерттеуге арналған тұңғыш ғылыми жұмыс болып табылады.
Шығармашылық мұрасы
Мұхтар Мағауиннің шығармашылық жолы кең ауқымды. Ол прозада, публицистикада, әдебиеттануда, тарихнамада өзіндік қолтаңба қалдырды. Әдебиет саласында оның «Аласапыран» (1981), «Шақан Шері» (1984), «Көк мұнар» (1971), «Тазының өлімі» (1969) сияқты шығармалары қазақ әдебиетінің алтын қорына енді. «Аласапыран» романы қазақ халқының XVII ғасырдағы тарихын, мемлекет құрылымын, әлеуметтік-экономикалық жағдайын терең бейнелейді. Бұл шығарма үшін ол Қазақ КСР-інің Абай атындағы мемлекеттік сыйлығын алды.
Ғылыми еңбектерінде Мағауин қазақ әдебиетінің тарихын кеңейтіп, жыраулар поэзиясын зерттеуге ерекше көңіл бөлді. «Қобыз сарыны» монографиясы арқылы ол қазақ әдебиетінің тарихын XV-XVIII ғасырларға дейін кеңейтті. Бұл еңбек қазақ әдебиеттану ғылымында жаңа парадигманың қалыптасуына ықпал етті.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Мұхтар Мағауин өз шығармаларында қазақ халқының тарихын, мәдениетін, ұлттық санасын көтеруге бағытталған ойларын білдірді. Ол Кеңес Одағы тұсында ұлттық мәселелерді ашық көтергені үшін қуғын-сүргінге ұшырады. Мағауиннің есімі «қара тізімге» енгізіліп, шығармалары басылмайтын болды. Алайда ол өз ұстанымынан таймай, ұлттық мәселелерді көтеруді жалғастырды. Тәуелсіздік алғаннан кейін оның шығармалары қайта басылып, кеңінен тарала бастады.
Жеке өмірі
Мұхтар Мағауиннің жеке өмірі де шығармашылығымен тығыз байланысты. Оның отбасы білімді, мәдениетті адамдардан құралған. Әкесі Мұқан Мағауин — мұғалім, анасы — үй шаруасындағы әйел болған. Оның ұлы Едіге Мағауин де әдебиет саласында еңбек еткен. Мұхтар Мағауиннің отбасы оның шығармашылық жолында үлкен қолдау көрсеткен.
Мұра және маңызы
Мұхтар Мағауиннің шығармашылық мұрасы қазақ әдебиетінің дамуына зор ықпал етті. Оның еңбектері қазақ халқының тарихын, мәдениетін, әдебиетін зерттеуге бағытталған. Мағауиннің шығармалары ұлттық сананы оятуға, қазақ халқының рухани мұрасын сақтауға бағытталған. Оның еңбектері қазақ әдебиетінің алтын қорына енді.
