Мұхтар Шаханов өмірбаяны – қазақ ақыны мен қоғам қайраткері
Мұхтар Шаханов — қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі, қоғам қайраткері, дипломат, әрі гуманист. Оның шығармашылығы мен қоғамдық қызметі қазақ халқының рухани әлеміне үлкен әсер етті. Шахановтың поэзиясы терең философиялық мазмұнымен, ұлттық сана мен адамгершілік құндылықтарын дәріптеуімен ерекшеленеді. Ол тек қана әдебиетте емес, сонымен қатар қоғамдық-саяси аренада да белсенді қызмет атқарды.
Мұхтар шаханов өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Мұхтар Шаханов 1942 жылы 2 шілдеде Оңтүстік Қазақстан облысы, Ленгер ауданының Каскасу ауылында дүниеге келді. Ол қазақтың Қыпшақ тайпасының Торы руынан шыққан. Әкесі Еркінбек Ұлы Отан соғысына қатысып, 1943 жылы қаза тапты. Әкесінің ерте қайтыс болуы Мұхтар үшін ауыр соққы болды. Ол 9 жасынан бастап еңбекке араласып, тракторшы, бетоншы, құрылысшы сияқты жұмыстарды атқарды. Бұл кезең оның өмірінде үлкен мектеп болды, өйткені ол еңбекқорлық пен табандылықтың маңыздылығын ерте түсінді.
Білім алу және шығармашылық жолының басталуы
Мұхтар Шаханов 1961 жылы Шымкент педагогикалық институтының филология факультетіне оқуға түсіп, оны 1966 жылы тәмамдады. Оқу орнында жүріп, ол әдебиетке деген қызығушылығын арттырып, алғашқы өлеңдерін жаза бастады. Оның алғашқы жинағы 1966 жылы жарық көрген «Бақыт» деп аталды. Бұл жинақ оның поэзияға деген шынайы махаббатының алғашқы жемісі болды.
Институтты бітірген соң, Мұхтар Шаханов Оңтүстік Қазақстан облысының «Оңтүстік Қазақстан» газетінде корректор, әдеби қызметкер болып жұмыс істеді. Кейінірек «Лениншіл жас» газетінің меншікті тілшісі болып, республикамыздың оңтүстік өңіріндегі қоғамдық-саяси оқиғаларды жарыққа шығарды. Ол сондай-ақ «Жалын» журналының бас редакторы болып, қазақ әдебиетінің дамуына өз үлесін қосты.
Шығармашылық қызметі мен жетістіктері
Мұхтар Шахановтың шығармашылығы қазақ поэзиясының алтын қорына қосылған құнды мұра болып табылады. Оның өлеңдері мен поэмалары терең философиялық ойлармен, адамгершілік құндылықтармен, ұлттық рухпен суарылған. Ол қазақ халқының тарихы мен мәдениетін, тілінің байлығын дәріптейтін шығармалар жазды.
Оның «Желтоқсан эпопеясы» атты шығармасы 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасын көркем тілмен бейнелеген маңызды туынды болып табылады. Бұл шығарма қазақ жастарының ерлігін, тәуелсіздікке деген ұмтылысын паш етеді.
Мұхтар Шахановтың шығармалары әлемнің көптеген тілдеріне аударылып, халықаралық деңгейде танымал болды. Ол ЮНЕСКО клубы «Боорукер» тарапынан «Орталық Азияның ең мейірімді адамы» деп танылды. Сонымен қатар, ол Түркияның «Түркі әлеміндегі ең үздік ақын» деген атаққа ие болды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Мұхтар Шахановтың қоғамдық және саяси көзқарастары оның шығармашылығында айқын көрініс тапты. Ол тәуелсіздік, ұлттық тіл мен мәдениетті сақтау, адам құқықтары мен әділеттілік мәселелеріне ерекше назар аударды. 1989 жылы ол Кремльде өткен Жоғарғы Кеңестің сессиясында 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасының шын мәнінде қалай болғанын айтып, биліктің жалған ақпараттарын әшкереледі.
1990 жылдары ол «Желтоқсан» қозғалысының белсенді мүшесі болып, жастардың ұлттық сана-сезімін оятуға, тәуелсіздік идеясын насихаттауға атсалысты. Ол сондай-ақ қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде мәртебесін көтеру мәселесіне де көп көңіл бөлді.
Мұхтар Шаханов 2007 жылы «Халық рухы» демократиялық партиясын құрып, оның төрағасы болды. Партияның негізгі мақсаты — қазақ тілінің мәртебесін көтеру, ұлттық мәдениетті сақтау және демократиялық құндылықтарды насихаттау болды.
Жеке өмірі
Мұхтар Шахановтың жеке өмірі де көпшілікке қызығушылық тудырды. Ол үш рет үйленген. Бірінші жары — Розалинда Шаханова, педагог және ғалым. Олар ұзақ жылдар бірге өмір сүріп, отбасылық өмірдің үлгісін көрсетті. Өкінішке орай, Розалинда 2025 жылы 74 жасында қайтыс болды. Бұл Мұхтар үшін үлкен қайғы болды. Олардан Рауан есімді ұлдары болды, бірақ ол да ерте қайтыс болды.
Мұхтар Шахановтың өмірі мен шығармашылығы қазақ халқының рухани байлығын, ұлттық санасын, адамгершілік құндылықтарын дәріптейтін өнегелі үлгі болып табылады.
Мұра және маңызы
Мұхтар Шахановтың шығармашылығы мен қоғамдық қызметі қазақ әдебиетінің дамуына, ұлттық сананың қалыптасуына үлкен әсер етті. Оның өлеңдері мен поэмалары қазақ халқының тарихы мен мәдениетін, тілінің байлығын дәріптейді. Ол қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде мәртебесін көтеру, ұлттық мәдениетті сақтау мәселелеріне ерекше назар аударды.
Оның шығармалары әлемнің көптеген тілдеріне аударылып, халықаралық деңгейде танымал болды. Ол ЮНЕСКО клубы «Боорукер» тарапынан «Орталық Азияның ең мейірімді адамы» деп танылды. Сонымен қатар, ол Түркияның «Түркі әлеміндегі ең үздік ақын» деген атаққа ие болды.
Мұхтар Шахановтың өмірі мен шығармашылығы қазақ халқының рухани байлығын, ұлттық санасын, адамгершілік құндылықтарын дәріптейтін өнегелі үлгі болып табылады.
