Маргарет Тэтчер өмірбаяны – Ұлыбританияның “Темір Леди”
Маргарет тэтчер өмірбаяны
Балалық шағы және отбасы
Маргарет Хилда Робертс 1925 жылы 13 қазанда Ұлыбританияның Линкольншир графтығындағы Грантэм қаласында дүниеге келді. Оның әкесі Альфред Робертс — жергілікті дүкенші әрі методисттік шіркеудің уағыздаушысы болған. Анасы Беатрис Робертс үй шаруасындағы әйел еді. Отбасында Маргарет екінші бала болды. Әкесі оған білім мен еңбекқорлықтың маңыздылығын үнемі айтып отыратын.
Грантэм қаласында орналасқан жергілікті мектепте оқыған Маргарет кейін Грантэм қыздар мектебіне ауысты. Ол мектепте үздік оқушы болып, ғылым мен әдебиетке деген қызығушылығын арттырды. Әкесі оны жиі саяси кездесулерге ертіп жүріп, қоғамдық қызметтің маңыздылығын түсіндірді.
Білім алуы және саяси жолының басталуы
Маргарет 1943 жылы Оксфорд университетінің Сомервилл колледжіне химия мамандығы бойынша оқуға түсті. Мұнда ол Нобель сыйлығының лауреаты Дороти Ходжкинмен бірге оқыды. Университетте оқып жүргенде, ол Ұлыбританияның консервативтік жастар ұйымының президенті болды. Бұл оның саяси мансабының алғашқы қадамы еді.
Оқуды бітірген соң, Маргарет 1947 жылы химия бойынша бакалавр дәрежесін алып, зерттеу химигі болып жұмыс істеді. Ол Кольчестер мен Дарфтфорд қалаларында химик болып еңбек етті. Бірақ көп ұзамай саясатқа деген қызығушылығы оны саясаткерлік жолға итермеледі.
Саяси мансабы және жетістіктері
Маргарет Тэтчердің саяси мансабы 1959 жылы Ұлыбританияның Финчли сайлау округінен Парламент мүшесі болып сайлануымен басталды. Ол Консервативтік партияның мүшесі ретінде жұмыс істеді. 1970 жылы Эдвард Хит үкіметі оны Білім және ғылым министрі етіп тағайындады.
1975 жылы Тэтчер Консервативтік партияның жетекшісі болып сайланды. Осылайша, ол Ұлыбританиядағы ірі саяси партияны басқарған алғашқы әйел болды. 1979 жылы өткен парламенттік сайлауда жеңіске жетіп, Ұлыбританияның премьер-министрі болды.
Премьер-министр ретінде Тэтчер бірнеше маңызды реформаларды жүзеге асырды:
- Экономикалық саясат: Ол инфляцияны төмендету, мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру және кәсіподақтардың ықпалын шектеу бойынша шаралар қабылдады. Бұл саясат “Тэтчеризм” деп аталып, әлемдік саясатта кеңінен танылды.
- Фолкленд соғысы: 1982 жылы Аргентина Фолкленд аралдарын басып алғаннан кейін, Тэтчер үкіметі аралдарды қайтару үшін әскери операция ұйымдастырды. Бұл жеңіс оның саяси беделін арттырды.
- Қаржы нарықтарын реттеу: 1986 жылы қаржы нарықтарын либерализациялау шаралары қабылданып, Ұлыбританияда экономикалық өсу байқалды.
Тэтчер үш рет қатарынан парламенттік сайлауда жеңіске жетіп, 1990 жылы отставкаға кеткенше премьер-министр болып қызмет етті.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Маргарет Тэтчердің саяси көзқарастары консервативтік және либералды бағытта болды. Ол жеке адамның еркіндігін, нарықтық экономиканы және мемлекеттік араласудың азаюын қолдады. Оның саяси философиясы “Тэтчеризм” деп аталып, әлемдік саясатта маңызды бағыттардың бірі болды.
Тэтчердің сыртқы саясаттағы көзқарастары да айқын болды. Ол Кеңес Одағының коммунистік идеологиясына қарсы болды және АҚШ-пен тығыз қарым-қатынас орнатты. Оның жетекшілігімен Ұлыбритания НАТО-ның маңызды мүшесіне айналды.
Жеке өмірі
Маргарет Тэтчердің жеке өмірі де көпшілік назарында болды. 1951 жылы ол Денис Тэтчермен үйленді. Денис Тэтчер — кәсіпкер, бірақ саясатқа қызығушылығы аз болды. Олар екі бала тәрбиеледі: Марк және Кэрол.
Тэтчердің жеке өмірі туралы көп ақпарат жоқ, себебі ол жеке өмірін көпшілікке көрсетпеуге тырысты. Оның саяси қызметі мен жеке өмірі арасындағы тепе-теңдікті сақтау оның жеке басының ерекшелігі болды.
Мұрасы және маңызы
Маргарет Тэтчердің мұрасы бүгінгі күнге дейін талқыланып келеді. Оның жүргізген саясаты Ұлыбритания экономикасын түбегейлі өзгертті. Мемлекеттік кәсіпорындардың жекешелендірілуі, инфляцияның төмендеуі және кәсіподақтардың ықпалының шектелуі оның негізгі жетістіктері болды.
Алайда, оның саясаты қоғамда әлеуметтік теңсіздіктің артуына әкелді деген сындар да болды. Кейбір зерттеушілер оның саясатының ұзақ мерзімді әсерлерін зерттеп, оң және теріс жақтарын талқылауда.
Маргарет Тэтчер — ХХ ғасырдың ең ықпалды саяси тұлғаларының бірі. Ұлыбританияның бірінші әйел премьер-министрі ретінде ол әлемдік саясатта маңызды із қалдырды. Оның жетекшілігімен ел экономикасы түбегейлі өзгеріп, халықаралық аренада Ұлыбританияның рөлі нығайды. Тэтчердің саяси философиясы мен басқару стилі бүгінгі күнге дейін талқыланып келеді.
Балалық шағы және отбасы
Маргарет Хилда Робертс 1925 жылы 13 қазанда Ұлыбританияның Линкольншир графтығындағы Грантэм қаласында дүниеге келді. Оның әкесі Альфред Робертс — жергілікті дүкенші әрі методисттік шіркеудің уағыздаушысы болған. Анасы Беатрис Робертс үй шаруасындағы әйел еді. Отбасында Маргарет екінші бала болды. Әкесі оған білім мен еңбекқорлықтың маңыздылығын үнемі айтып отыратын.
Грантэм қаласында орналасқан жергілікті мектепте оқыған Маргарет кейін Грантэм қыздар мектебіне ауысты. Ол мектепте үздік оқушы болып, ғылым мен әдебиетке деген қызығушылығын арттырды. Әкесі оны жиі саяси кездесулерге ертіп жүріп, қоғамдық қызметтің маңыздылығын түсіндірді.
Білім алуы және саяси жолының басталуы
Маргарет 1943 жылы Оксфорд университетінің Сомервилл колледжіне химия мамандығы бойынша оқуға түсті. Мұнда ол Нобель сыйлығының лауреаты Дороти Ходжкинмен бірге оқыды. Университетте оқып жүргенде, ол Ұлыбританияның консервативтік жастар ұйымының президенті болды. Бұл оның саяси мансабының алғашқы қадамы еді.
Оқуды бітірген соң, Маргарет 1947 жылы химия бойынша бакалавр дәрежесін алып, зерттеу химигі болып жұмыс істеді. Ол Кольчестер мен Дарфтфорд қалаларында химик болып еңбек етті. Бірақ көп ұзамай саясатқа деген қызығушылығы оны саясаткерлік жолға итермеледі.
Саяси мансабы және жетістіктері
Маргарет Тэтчердің саяси мансабы 1959 жылы Ұлыбританияның Финчли сайлау округінен Парламент мүшесі болып сайлануымен басталды. Ол Консервативтік партияның мүшесі ретінде жұмыс істеді. 1970 жылы Эдвард Хит үкіметі оны Білім және ғылым министрі етіп тағайындады.
1975 жылы Тэтчер Консервативтік партияның жетекшісі болып сайланды. Осылайша, ол Ұлыбританиядағы ірі саяси партияны басқарған алғашқы әйел болды. 1979 жылы өткен парламенттік сайлауда жеңіске жетіп, Ұлыбританияның премьер-министрі болды.
Премьер-министр ретінде Тэтчер бірнеше маңызды реформаларды жүзеге асырды:
- Экономикалық саясат: Ол инфляцияны төмендету, мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру және кәсіподақтардың ықпалын шектеу бойынша шаралар қабылдады. Бұл саясат “Тэтчеризм” деп аталып, әлемдік саясатта кеңінен танылды.
- Фолкленд соғысы: 1982 жылы Аргентина Фолкленд аралдарын басып алғаннан кейін, Тэтчер үкіметі аралдарды қайтару үшін әскери операция ұйымдастырды. Бұл жеңіс оның саяси беделін арттырды.
- Қаржы нарықтарын реттеу: 1986 жылы қаржы нарықтарын либерализациялау шаралары қабылданып, Ұлыбританияда экономикалық өсу байқалды.
Тэтчер үш рет қатарынан парламенттік сайлауда жеңіске жетіп, 1990 жылы отставкаға кеткенше премьер-министр болып қызмет етті.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Маргарет Тэтчердің саяси көзқарастары консервативтік және либералды бағытта болды. Ол жеке адамның еркіндігін, нарықтық экономиканы және мемлекеттік араласудың азаюын қолдады. Оның саяси философиясы “Тэтчеризм” деп аталып, әлемдік саясатта маңызды бағыттардың бірі болды.
Тэтчердің сыртқы саясаттағы көзқарастары да айқын болды. Ол Кеңес Одағының коммунистік идеологиясына қарсы болды және АҚШ-пен тығыз қарым-қатынас орнатты. Оның жетекшілігімен Ұлыбритания НАТО-ның маңызды мүшесіне айналды.
Жеке өмірі
Маргарет Тэтчердің жеке өмірі де көпшілік назарында болды. 1951 жылы ол Денис Тэтчермен үйленді. Денис Тэтчер — кәсіпкер, бірақ саясатқа қызығушылығы аз болды. Олар екі бала тәрбиеледі: Марк және Кэрол.
Тэтчердің жеке өмірі туралы көп ақпарат жоқ, себебі ол жеке өмірін көпшілікке көрсетпеуге тырысты. Оның саяси қызметі мен жеке өмірі арасындағы тепе-теңдікті сақтау оның жеке басының ерекшелігі болды.
Мұрасы және маңызы
Маргарет Тэтчердің мұрасы бүгінгі күнге дейін талқыланып келеді. Оның жүргізген саясаты Ұлыбритания экономикасын түбегейлі өзгертті. Мемлекеттік кәсіпорындардың жекешелендірілуі, инфляцияның төмендеуі және кәсіподақтардың ықпалының шектелуі оның негізгі жетістіктері болды.
Алайда, оның саясаты қоғамда әлеуметтік теңсіздіктің артуына әкелді деген сындар да болды. Кейбір зерттеушілер оның саясатының ұзақ мерзімді әсерлерін зерттеп, оң және теріс жақтарын талқылауда.
