Мартин Лютер Реформацияны Қалай Жүргізу Керек Деді: Діни төңкеріс қалай басталды?
XVI ғасырда Еуропадағы діни реформация әлемнің рухани және әлеуметтік құрылымына түбегейлі өзгерістер әкелді. Бұл қозғалыстың негізгі қозғаушы күші Мартин Лютер болды. Ол католик шіркеуіндегі жемқорлыққа, әсіресе индульгенция сатуға қарсы шығып, діни реформалардың қажеттілігін алға тартты.
Реформацияның басталуы және Лютердің көзқарасы
1517 жылы Мартин Лютер өзінің атақты 95 тезисін жариялап, католик шіркеуінің теріс тәжірибелерін сынға алды. Бұл құжат оның реформацияны жүргізу жөніндегі ойларын айқын көрсетті:
- Қасиетті Жазба – христиан дінінің жалғыз негізі болуы керек.
- Кешірім ақшаға сатылмайды, күнәларды тек Құдай кешіре алады.
- Барлық сенушілер тікелей Құдаймен байланыста болуға құқылы, діни қызметкерлердің делдалдығы міндетті емес.
Лютер реформацияны қалай жүргізу керек деп есептеді?
Мартин Лютердің ойынша, реформацияны табысты жүзеге асыру үшін келесі негізгі қадамдар қажет болды:
- Қасиетті Жазбаны халық тілінде тарату
Орта ғасырларда Библия тек латын тілінде қолжетімді болды, ал қарапайым адамдар оны оқи алмайтын. Лютер неміс тіліне аударып, халықтың діни мәтіндерді өз бетінше түсінуіне мүмкіндік жасады. - Діндарлықты жеке сенім арқылы қалыптастыру
Оның айтуынша, сенушілер шіркеу өкілдеріне тәуелді болмай, Құдаймен тікелей байланыс орнатуы тиіс. Бұл көзқарас “сенім арқылы ақталу” (sola fide) қағидатына негізделді. - Шіркеудің құрылымын қайта қарау
Лютердің ойынша, діни қызметкерлер мен папаның шексіз билігі жойылуы керек. Оның орнына жергілікті қауымдардың рөлі күшейіп, шіркеу мемлекеттен тәуелсіз болуы тиіс. - Білім мен ағартушылықты дамыту
Реформацияның тұрақты болуы үшін сауатты халық керек еді. Лютер мектептерді реформалауды қолдап, жастарға дінді еркін әрі дұрыс түсіндіру үшін білім беру қажеттігін атап өтті. - Шіркеудің материалдық байлықтан арылуы
Ол шіркеудің жинаған мол байлығын сынға алып, діни қызметкерлер қарапайым өмір салтын ұстануы тиіс деп есептеді.
Реформацияның нәтижелері
Лютердің идеялары бүкіл Еуропада үлкен өзгерістер әкелді. Протестанттық қозғалыс пайда болып, жаңа діни ағымдар қалыптасты. Көптеген мемлекеттер католик шіркеуінен бөлініп, ұлттық шіркеулер құрыла бастады. Сонымен қатар, Лютердің бастамасымен білім беру жүйесі жетілдіріліп, ғылым мен мәдениетке жаңа серпін берілді.
