Наурызбай батырдың қырғыз қамалын қалай бұзды – тарихи шежіре
Қазақ халқының батырлары өз заманында ел қорғап, азаттық үшін күрескен тұлғалар. Осындай ерлердің бірі – Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Наурызбай батыр. Әсіресе, Наурызбай батырдың қырғыз қамалын бұзу оқиғасы ерекше орын алады. Бұл шайқас қазақ-қырғыз қатынастарының күрделі кезеңінде өтті.
Шайқастың алғышарттары
XVIII ғасырдың ортасында қазақ пен қырғыз арасында түрлі қақтығыстар орын алды. Бұл уақытта Абылай хан қазақ хандығының тізгінін ұстап, елдің бірлігін сақтау үшін түрлі соғыстарға қатысты. Қырғыздармен арадағы қақтығыстар да осы кезеңде жиіледі. Осы оқиғалардың бірі Наурызбай батырдың қырғыз қамалын бұзуы болды.
Бұл шайқастың басты себебі — қырғыздардың қазақ жеріне шабуылы еді. Олар қазақ ауылдарына жиі шабуыл жасап, мал мен адамдарды тұтқындап әкететін. Қазақ жауынгерлері де қырғыздарға қарсы бірнеше рет жорық жасады. Солардың ең маңыздысы Наурызбай батырдың басшылығымен жасалған шабуыл болды.
Наурызбай батырдың ерлігі
Наурызбай батыр – өз заманының ержүрек жауынгерлерінің бірі. Ол сөзбен емес, іспен дәлелдейтін батыр еді. Оның батылдығы мен стратегиялық қабілеті қырғыздарға қарсы жорық кезінде ерекше байқалды.
Қырғыздар өздеріне берік қамал тұрғызып, оны түрлі қорғаныс құралдарымен нығайтты. Олардың жоспары – қазақтардың шабуылына төтеп беру болатын. Алайда, Наурызбай батыр шайқасқа дейін мұқият дайындалып, тактикалық тұрғыда ерекше қадамдар жасады.
- Шайқас алдындағы барлау:
- Қырғыз қамалының орналасуын, әлсіз тұстарын зерттеді.
- Қамалдағы әскердің саны мен олардың күшін анықтады.
- Шабуылдың қай уақытта тиімді болатынын талдады.
- Шабуыл тактикасы:
- Қазақ әскері қамалдың әлсіз тұстарын көздеді.
- Түнгі шабуыл арқылы қырғыз сарбаздарын күтпеген жерден қолға түсірді.
- Наурызбай батыр қамал маңына жасырын әскер орналастырып, оларды тосыннан шабуылға жіберді.
- Батырдың жеке ерлігі:
- Наурызбай қамалдың қақпасын бұзып, жаудың ішіне кірді.
- Ол жауынгерлерге рух беріп, жауды шегінуге мәжбүр етті.
- Қырғыз сарбаздары күтпеген бұл шабуылдан абдырап, қамалдың ішінде өздерін қорғай алмады.
Шайқастың нәтижесі
Бұл шайқас қазақтардың жеңісімен аяқталды. Қырғыз қамалы толықтай талқандалды, ал олардың әскері жеңіліске ұшырады. Бұл жеңіс қазақтардың айбынын арттырып, қырғыздармен келіссөз жүргізуге жол ашты.
Наурызбай батырдың бұл жеңісі Абылай ханның билігін күшейтіп, қазақ хандығының тұрақтылығын сақтауға үлкен үлес қосты. Сонымен қатар, бұл оқиға қазақ пен қырғыз қарым-қатынастарында жаңа кезеңнің басталуына себеп болды.
Наурызбай батырдың тарихи маңызы
Наурызбай батыр – тек шайқаскер ғана емес, халықтың қорғаушысы болды. Ол тек күшпен ғана емес, ақылмен де жеңіске жетті. Оның тактикалық шешімдері мен ерлігі қазақ батырларының арасында ерекше орын алады.
Оның есімі тек қана қырғыз қамалын бұзумен ғана емес, жалпы қазақтың бостандығы жолындағы күресімен мәңгі есте қалады. Наурызбай батырдың ерлігі қазақ халқының жадында сақталып, оның ұрпақтары оны мақтан тұтады.
