Ораза айт қалай тойланады – Қазақ дәстүрі мен рухани мереке

Көктемнің немесе жаздың шуақты күндерінде келетін Ораза айт – мұсылман қауым үшін ерекше қуаныш пен береке күні. Бұл мереке қасиетті Рамазан айының аяқталуымен бірге келіп, бір ай бойы ауыз бекіткен жандар үшін үлкен марапат іспетті. Оның ерекшелігі тек дінмен шектеліп қалмай, рухани, мәдени, тіпті әлеуметтік деңгейде де үлкен маңызға ие.

Мерекенің басталуы

Ораза айт таңғы намаздан басталады. Бұл күні мұсылмандар мешіттерге жиналып, айт намазын оқиды. Намаз оқылар алдында әр адам пітір садақасын беріп, жағдайы төмен жандарға көмектесуге тырысады. Бұл – Рамазан айындағы сауабыңызды толықтыру мен өзгелермен қуанышты бөлісудің белгісі.

Намаз біткен соң, жамағат бір-бірімен құшақтасып, амандық-саулық тілейді:
“Айт қабыл болсын!”, “Айт құтты болсын!” деген жылы лебіздер жиі естіледі.

Үйде дайындық қалай жүреді?

Мерекеге дайындық бірнеше күн бұрын басталады. Үй ішін таза ұстап, арнайы дастархан әзірленеді. Қазақ халқы бұл күнге ерекше мән берген:

• Үй тазаланады
• Жаңа киімдер дайындалады
• Айт тағамдары әзірленеді

Ең танымал тағам – бауырсақ, қонаққа келушілерге ұсынылатын тәтті-дәмдінің бірі. Сонымен қатар, ет тағамдары, қымыз, шұбат, түрлі бәліштер мен шелпектер де дастарханнан орын алады.

Қонақ күту мен қыдырыс

Ораза айттың ең көркем тұсы – бір-біріне қонаққа бару дәстүрі. Бұл күндері адамдар туыстарын, көршілерін, достарын аралап, айт мерекесімен құттықтайды. Үлкен кісілерге сәлем беріп, бата алу да – осы күннің басты рәсімдерінің бірі.

Балалар үшін бұл мейрам ерекше қуаныш:

• Олар тәттілер, бауырсақ, шоколадтар жинап, мәз-мейрам болады
• Үлкендер балаларға ақшалай сыйлық немесе ойыншықтар береді

Қайырымдылық пен игі істер

Ораза айт – тек қуаныш күні ғана емес, сондай-ақ қайырымдылықты арттыруға, мейірімділікті таратуға үлкен мүмкіндік. Бұл күндері көпшілік:

• Жетімдер үйіне барады
• Ауруханада жатқан жандарды құттықтайды
• Мүгедек жандарға көмек көрсетеді

Бұл әрекеттер қоғамдағы бірлік пен татулықты нығайтады.

Айт – рухани тазару мен кешірім күні

Мерекенің басты мәні – кешірімділік пен ізгілік. Ренжіскен адамдар бір-бірінен кешірім сұрап, арадағы өкпені ұмытуға тырысады. Өйткені айт күні – жүректер жұмсаратын, көңілдер жылитын мезет.

Ата-ана, бауыр, дос немесе көршімен ренжіскен болсаңыз, дәл осы күні араны жақындатуға үлкен себеп бар.

Айттың заманауи бейнесі

Қазіргі таңда Ораза айт жаңа бағытта тойлана бастады.

• Қалалық жерлерде мерекелік іс-шаралар, жәрмеңкелер, қоғамдық концерттер ұйымдастырылады
• Әлеуметтік желілер арқылы да бір-бірін құттықтау кең етек алған
• Балаларға арналған ерекше ойын-сауық бағдарламалары көптеп өткізіледі

Дегенмен, бұл жаңа форматтар ұлттық болмыс пен діни құндылықтармен үйлесіп, мерекенің мәнін арттыра түседі.

Қазақ халқының айт дәстүріндегі ерекшелігі

Қазақта айт мерекесі тек дінмен шектелмейді – бұл ұлттың бірлігін, бауырмалдығын, кеңдігін көрсететін ұлы күн. Қазақ халқында “Қуаныш бөліссе – көбейеді” деген тамаша сөз бар. Айт күндері дастархан жайып, барымен бөлісу – осы сөздің жарқын көрінісі.

Қай ауылға барсаңыз да, есік ашық, дастархан жайылған. Бұл – қазақ қонақжайлығының бір дәлелі.