Оразада қарыз болғанда оқылатын дұға: Тәубе, кешірім және рухани тазалық
Ораза – мұсылман үшін тек аштық пен шөлге төзу ғана емес, жүректің, ниеттің және қарым-қатынастың тазалығы. Алайда кейде адам оразада қарызға батады немесе бұрынғы қарызын өтей алмай қалады. Мұндай жағдайларда жүректегі алаң мен уайым көбейіп, рухани күйге әсер етеді.
Оразада қарызға батқандар үшін арнайы дұға – тәубенің, кешірімнің және Аллаға жақындаудың амалы. Бұл дұға арқылы адам:
- Өзіне жасаған қателікті мойындайды;
- Қарызды өтеу үшін күш-жігер жинайды;
- Жүрек тазалығын сақтайды және рухани тыныштыққа қол жеткізеді.
Қазақ мәдениетінде қаржылық жауапкершілікке ерекше мән беріліп, қарызды уақытында өтеу – рухани парыз ретінде қарастырылған. Мақал-мәтелдерде: «Қарызды кешіктірме, жүрегің тыныш болсын» дегендей, қарыз бен рухани тазалық арасында тығыз байланыс бар.
Оразада қарыз болғанда оқылатын дұғаның мәтіні
Арабша мәтін
اللَّهُمَّ اكْفِنِي بِحَلَالِكَ عَنْ حَرَامِكَ وَأَغْنِنِي بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِوَاكَ وَارْزُقْنِي سَعَادَةَ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَفُكَّ كُلَّ قَرْضٍ عَلَيَّ
Транскрипция
Allahumma ikfini bihalalika ‘an haramika wa aghnini bifadlika ‘amman siwaka warzuqni sa’adat ad-dunya wal-ākhira wa fukka kulla qarḍin ‘alayya.
Қазақша аудармасы
«О, Алла! Маған халал малмен жеткілік бер, харамнан аулақ болуға көмектес. Өз игілігіңмен мені басқалардан тәуелсіз ет. Маған дүниеде де, ахиретте де бақыт бер, барлық қарызымды жеңілдет.»
Дұғаның қайнар көзі
Бұл дұға тәубе жасау және қарызды өтеуге бағытталған дұғалар қатарына жатады, және оның мағынасы Құрандағы аяттар мен хадистермен үндеседі:
- «Қарызын уақытында өтейтіндер – Алланың қорғауында» (Хадис, Сахих Мұслим).
- «Әрбір шынайы тәубе қабыл болады» (Зумар сүресі, 39:53).
Яғни, оразада қарызға батқан адам үшін дұға – рухани жеңілдікке, қарыздан құтылуға және Аллаға жақындауға шақыратын жол.
Қашан және қалай дұға ету керек
- Таза ниетпен және шынайы өкінішпен: Қарызға батқаныңды мойындау, жүректен шыққан тілек.
- Намаздан кейін немесе түнгі уақыттарда: Түнгі дұға ерекше қабыл болатыны хадистерде айтылған.
- Қайталау арқылы: Дұғаны бірнеше рет оқу арқылы жүрекке әсерін күшейту.
- Дененің және ойдың тазалығы: Дұға кезінде мүмкіндігінше таза жерде, сабынмен жуынған күйде оқу ұсынылады.
Духани мәні және даналығы
- Жүректі жұмсарту: Қарызға батқан адам өз әлсіздігін мойындайды, тәубе жолына келеді.
- Тәубеге шақыру: Дұға арқылы ішкі тазалыққа ұмтылу, жауапкершілікті сезіну.
- Қоғамдық жауапкершілік: Қарызын өтеуге ниет еткен адам – қоғам мен отбасы алдында сенімді болады.
Қазақта: «Қарызды кешіктірме, жүрегің тыныш болсын» деген сөз осы даналықты көрсетеді.
Қазақ мәдениетіндегі рөлі
- Ата-бабалар дәстүрі: Қарыз мәселесі отбасы мен ауылда қарастырылған, дұға арқылы рухани қолдау берілген.
- Ұлттық мақал-мәтелдер: «Қарызға батқанның жүрегі ауырмайды, дұға оқығанның өмірі жеңілдейді».
- Қоғамдық салттар: Қарызға батқандарға арнайы жиналыстарда дұға оқылып, оларды тәубеге шақыру дәстүрі бар.
Практикалық кеңестер
- Қарызды уақытында өтеуге тырысу: Дұға оқумен қатар нақты іс-әрекет жасау қажет.
- Дұғаны күнделікті оқу: Қарызды жеңілдету үшін дұғаны күнделікті орындау.
- Отбасылық және достар қолдауы: Қиын сәтте рухани қолдау өте маңызды.
- Өз-өзіне есеп беру: Қарыздар тізімін жасап, дұға арқылы оны азайтуға күш салу.
Жиі кездесетін қателіктер
- Дұғаны механикалық оқу: Жүректің қатыспай оқу әсерін төмендетеді.
- Тек дұғаны оқу, әрекет жасамау: Тәубе – тек сөз емес, нақты іс-әрекет.
- Қаржы мәселесін ұмыту: Дұға тек рухани көмек, нақты қарызды өтеу міндетті.
Халықтық дәстүрлер
- Жиналыста оқу: Қарызға батқандарға ауыл имамдары дұға оқып, тәубеге шақырады.
- Құранмен бірге оқу: Зумар сүресі немесе Нұх сүресі аяттарымен қатар дұға айтылады.
- Түнгі дұға: Қиын сәтте түнде жеке дұға жасау – дәстүрлі тәжірибе.
