Панфиловшылар дивизиясы қалай құрылды — Тарихи шолу
Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында Кеңес Одағының тарихында ерекше орын алатын әскери бөлімдердің бірі — 316-атқыштар дивизиясы, кейінірек «панфиловшылар дивизиясы» деп аталып кеткен. Бұл дивизияның құрылу тарихы — тек әскери оқиға ғана емес, сонымен қатар елге деген сүйіспеншілік пен батырлықтың көрінісі.
Соғыс жағдайындағы қажеттілік
1941 жылдың жазында фашистік Германия КСРО-ға қарсы тұтқиылдан шабуыл жасап, соғыс басталды. Кеңес әскері үлкен шығынға ұшырап, жаңа әскери бөлімдер құру шұғыл қажеттілікке айналды. Осы кезеңде Мәскеуді қорғау басты міндеттің біріне айналды. Қазақстан мен Қырғызстан аймақтарында әскер қатарына алынған ер азаматтардан жасақталған әскери бөлімдер сол мақсатқа бағытталды.
316-атқыштар дивизиясының құрылуы
1941 жылдың шілде айында КСРО Қорғаныс Халық Комиссариатының бұйрығымен Алматыда жаңа әскери дивизия құру туралы шешім қабылданды. Бұл 316-атқыштар дивизиясы еді. Командир болып генерал-майор Иван Васильевич Панфилов тағайындалды. Оның басшылығымен дивизия қысқа уақыт ішінде ұйымдастырылып, әскери дайындықтан өтті.
Дивизия құрамына негізінен Қазақстан мен Қырғызстан халықтарының өкілдері алынды. Әр өңірден келген жауынгерлер бір мақсат жолында — Отанды қорғау үшін бірікті. Бұл жасақта қазақ, орыс, қырғыз, өзбек, татар және басқа да ұлт өкілдері иық тіресе соғысты. Мұның өзі Кеңес халқының көпұлтты бірлігі мен ынтымағын көрсетті.
Дайындық пен тәртіптің маңыздылығы
Алматыда дивизия жауынгерлері арнайы әскери дайындықтан өтті. Бұл дайындық кезеңінде тәртіп пен ұйымшылдыққа ерекше көңіл бөлінді. Генерал Панфилов тек әскери машық емес, рухани дайындықтың да маңызды екенін түсінген қолбасшы еді. Ол сарбаздарға «Жауынгер елін сүймесе, Отан үшін жанын қимаса — жеңіс те болмайды» деп жиі айтатын.
Жауынгерлердің бойына патриоттық рух пен ерлік қасиеттерді сіңіру арқылы Панфилов дивизияны тек әскер ретінде емес, нағыз халық қорғаны етті.
Мәскеу түбіндегі шайқас және ерлік
1941 жылдың қазан айында дивизия Мәскеуге жіберілді. Осы тұста неміс әскері Мәскеуге таяп қалып, астана тағдыры шешілетін шақ болатын. Волоколамск бағытындағы ұрыстар ең шешуші кезеңдердің бірі болды. Дәл осы жерде, 28 жауынгерден тұратын бір топ панфиловшы фашистердің танкілеріне қарсы тұрып, ерлікпен қаза тапты. Бұл оқиға бүкіл Кеңес халқына рух беріп, майдандағы жауынгерлерге шабыт сыйлады.
Сол шайқаста көрсетілген ерлігі үшін 316-дивизия 8-гвардиялық дивизия атағын алып, тарихқа панфиловшылар дивизиясы ретінде енді. Бұл кілтсөз бүгінде қазақ халқының ғана емес, бүкіл посткеңестік кеңістіктің мақтанышына айналған.
Халық жадындағы батырлар
Дивизияның құрамында болған көптеген жауынгерлердің есімдері тарихта қалды. Мысалы, Бауыржан Момышұлы — дивизия командирлерінің бірі, кейін аты аңызға айналған қазақ батыры. Оның әскери стратегиясы, жауынгерлік шеберлігі мен рухани беріктігі талай сарбазға үлгі болды.
Сонымен қатар, Төлеген Тоқтаров, Мәлік Ғабдуллин, Сұлтан Баймағамбетов секілді көптеген батырлар осы дивизия сапында шайқасты. Олардың ерлігі мен патриоттығы – бүгінгі ұрпаққа ұмытылмас мұра.
Дивизияның тарихи маңызы
Панфиловшылардың күресі тек бір ұрыстың немесе бір кезеңнің нәтижесі емес. Бұл жаппай ерліктің, ұлттар достығының және рухтың мызғымас символы. Дивизияның құрылу тарихы, оның қысқа мерзімде ұйымдасып, ұрысқа дайын бола алғаны – кеңестік әскери өнердің жоғары деңгейін көрсетті.
Бүгінгі таңда Қазақстанда және Қырғызстанда панфиловшыларға арналған ескерткіштер мен мұражайлар бар, олардың ерлігін еске алатын түрлі іс-шаралар өткізіледі. Бұл – тарихты ұмытпау, оны келер ұрпаққа жеткізу жолындағы маңызды қадам.
