Пітір садақасы: Кімге, қалай және қашан беріледі?
Рамазан айының соңына қарай мұсылмандар үшін маңызды саналатын бір ғибадат бар – пітір садақасын беру. Бұл – тек діни парыз ғана емес, қоғам ішіндегі бірлікті, қайырымдылықты күшейтетін ізгі амал. Мақаламызда пітірді кімдер береді, қашан, кімге және қалай беру керектігі жайлы кеңінен тоқталамыз.
Пітір садақасы деген не?
Пітір садақасы – Рамазан айында ораза ұстаған адамның сол айды аман-есен өткергеніне шүкірлік ретінде берген садақасы. Бұл садақа мұқтаж жандарға көмек ретінде беріледі. Ол тек ораза ұстағандарға емес, кез келген мұсылманға міндетті. Яғни, жан басына есептеледі: әр отбасы мүшесінің атынан жеке-жеке берілуі керек.
Пітір садақасы кімдерге парыз?
Шариғат бойынша, төмендегі шарттарға сай мұсылмандарға пітір садақасын беру міндетті:
- Мұсылман болуы;
- Ақыл-есі дұрыс;
- Негізгі қажеттіліктерден тыс артық мал-мүлкі немесе табысы болуы;
- Рамазан айының соңғы күнінде тірі болуы (жаңа туған сәбилер мен қариялар да есепке алынады).
Балаларға да пітір садақасы беріледі, бірақ олар үшін оны ата-анасы немесе қамқоршысы береді. Жолаушы адам болса да, егер жоғарыда аталған шарттарға сәйкес келсе, оған да міндеттеледі.
Қашан беріледі?
Пітір садақасын беру уақыты – Рамазан айының соңғы күндері, нақтырақ айтқанда, Ораза айт намазына дейін берілуі керек. Уақытында берілген садақа – толық орындалған садақа болып саналады.
Егер айт намазынан кейін берілсе, ол жай садақа ретінде есептеледі, бірақ парыз саналмайды. Сондықтан оны кешіктірмей, алдын ала беру абзал.
Қанша мөлшерде беріледі?
Пітір садақасының мөлшері жыл сайын өзгереді және әр елдің діни басқармасы сол елдегі нарықтық баға мен әлеуметтік жағдайға қарай мөлшерін бекітеді.
Пітір садақасы негізінен негізгі тағам түрлерінің құнымен өлшенеді. Мысалы:
- Бидай
- Арпа
- Кұрма
- Мейіз
Бүгінде адамдардың көбі пітірді азық түрінде емес, сол тағамдардың ақшалай баламасын береді. Бұл мұқтаж адамдарға көмекті ыңғайлы және жылдам етудің жолы ретінде қабылданған.
Кімге беріледі?
Пітір садақасы Құранда айтылғандай, мынадай 8 түрлі адамға берілуі мүмкін:
- Кедейлер – күнкөрісі нашар адамдар;
- Мүсәпірлер – жолда қалып, көмекке зәру жандар;
- Қарызға батқан адамдар;
- Алла жолында қызмет етіп жүргендер;
- Құлдықта жүргендер (қазіргі таңда бұл санат сирек);
- Жолда қалған саяхатшылар;
- Жан-тәнімен дінді насихаттауға қызмет ететіндер;
- Садақа жинауға тағайындалған қызметкерлер.
Ең бастысы – пітірді беретін адам туыстарына, яғни әке-шешесі, балалары және зайыбына бере алмайды. Бірақ басқа мұқтаж туыстарға, мысалы, ағасына, әпкесіне немесе немере іні-қарындасына беруге болады.
Пітір садақасын қалай беру керек?
Пітір садақасын беру өте қарапайым. Оны бірнеше жолмен жүзеге асыруға болады:
- Тікелей қолма-қол беру: Мұқтаж адамға ақшалай не азық-түлік түрінде тікелей тапсыру.
- Мешіттер арқылы: Көптеген мешіттерде арнайы жәшіктер немесе электронды терминалдар қойылады.
- Онлайн жолмен аудару: Қазіргі таңда көп мешіттер мен қайырымдылық ұйымдары онлайн жүйелер арқылы да садақа қабылдайды. Бұл – шетелде жүргендер үшін тиімді жол.
Садақаны берерде «Алла разылығы үшін, пітір садақасын беремін» деп ниет ету жеткілікті. Ниет – амалдың рухы екенін ұмытпаған жөн.
Неліктен пітір садақасы маңызды?
Пітір садақасының маңыздылығы бірнеше себепке негізделеді:
- Бұл – жыл бойы аман-есен өмір сүріп, Рамазанды тәмамдағаны үшін шүкірлік білдірудің жолы;
- Кедей, мұқтаж жандардың да Айт мерекесін қуанышпен қарсы алуына мүмкіндік жасайды;
- Қоғамдағы әлеуметтік теңсіздікті азайтуға бағытталған қайырымдылық құралы;
- Ораза кезінде жіберіп алған кемшіліктердің орнын толтырады деген үмітпен жасалады.
