Райымбек батырдың өмірбаяны – қазақ тарихындағы ұлы батыр
Райымбек батыр — қазақ халқының тәуелсіздігі мен еркіндігі жолында күрескен ұлы тұлға. XVIII ғасырдың ортасында жоңғар басқыншыларына қарсы күресте ерекше ерлігімен танылған ол, тек қолбасшы ғана емес, сонымен қатар халықтың рухани жетекшісі, әрі батырлықтың символына айналды. Оның есімі қазақ эпосында, тарихында алтын әріптермен жазылып қалды.
Райымбек батырдың өмірбаяны
Балалық шағы және отбасы
Райымбек Түкеұлы 1705 жылы Алматы облысы, қазіргі Райымбек ауданындағы Ілебасы өңірінде дүниеге келген. Ол Ұлы жүздің Албан руының Шоған абыз ұрпағы Алжан (Мәмбет) елінің Сырымбет тармағынан шыққан. Әкесі Түке, атасы Хангельды батыр да өз заманының белгілі тұлғалары болған. Алайда, Райымбек жас кезінде ата-анасынан айырылып, 11 жасынан бастап атасы Хангельды батырдың тәрбиесінде болған. Атасы оны батырлыққа баулып, ерлік пен ел қорғаудың мәнін түсіндірген.
Білім алуы және алғашқы қадамдары
Райымбек жасынан-ақ батырлыққа бейім, қайсар мінезді бала болып өскен. Жастайынан ат үстінде еркін жүріп, садақ ату, қылыштасу сияқты жауынгерлік өнерді меңгерген. 17 жасында жоңғар басқыншыларына қарсы күресте алғаш рет ерлік көрсетіп, батыр атанған. Оның алғашқы ерліктері туралы халық арасында аңыздар мен жырлар сақталған.
Қызметі, шығармашылығы және жетістіктері
Райымбек батырдың ең үлкен ерлігі — жоңғарларға қарсы күрестегі қолбасшылығы мен халықты біріктірудегі рөлі. 1729 жылы Анрақай шайқасында үш жүздің бірігуі нәтижесінде жоңғарларға қарсы жеңіске жеткен. Бұл шайқаста Райымбек батырдың қолбасшылығы ерекше көзге түскен. Сонымен қатар, ол Қаратау мен Жетісу өңірлерін жаудан азат етуге де белсене қатысқан.
Райымбек батырдың ерліктері халық арасында кеңінен таралып, оның есімі жырлар мен дастандарда мәңгілікке қалды. Мұқағали Мақатаевтың «Райымбек, Райымбек!» атты поэмасы оның ерлігін дәріптейді.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Райымбек батыр тек жауынгер ғана емес, сонымен қатар дана саясаткер болған. Ол халықты біріктіру, елдің тәуелсіздігін сақтау үшін түрлі саяси қадамдар жасаған. 1733 жылы орыс патшайымы Анна Иоанновнаға елші жіберіп, Ұлы жүз қазақтарының атынан дипломатиялық қарым-қатынас орнатқан. Бұл оның тек қолбасшы ғана емес, сонымен қатар саясаткер ретінде де танылғанын көрсетеді.
Жеке өмірі
Райымбек батырдың жеке өмірі туралы нақты мәліметтер аз. Алайда, оның ерлігі мен халық алдындағы беделі оның жеке өмірінен гөрі қоғамдық қызметіне көбірек назар аударылуына себеп болған.
Мұрасы және маңызы
Райымбек батырдың есімі қазақ халқының тарихында мәңгілікке қалды. Оның ерліктері мен халық алдындағы қызметі ұрпақтан-ұрпаққа жетіп, бүгінгі күнге дейін дәріптелуде. 1994 жылы Алматы қаласында оның құрметіне мавзолей салынды. Бұл мавзолей оның ерлігін ұлықтап, халықтың оған деген құрметін көрсетеді.
