Сәбит Мұқанов өмірбаяны
Сәбит Мұқанұлы Мұқанов (1901–1973) — қазақтың ұлы жазушысы, ақыны, драматургі, әдебиет зерттеушісі, қоғам қайраткері, Қазақстан Ғылым академиясының академигі. Ол қазақ кеңес әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі ретінде танымал. Шығармашылық жолы мен қоғамдық қызметі арқылы қазақ халқының мәдениеті мен әдебиетінің дамуына зор үлес қосты.
Сәбит мұқанов өмірбаяны
Балалық шағы және отбасы
Сәбит Мұқанов 1901 жылы 13 сәуірде қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданындағы Жаманшұбар ауылында дүниеге келген. Әкесі Мұқан, шешесі Құттыбике болған. Жеті жасында әкесі, сегіз жасында шешесі қайтыс болып, ағасы Мұстафаның қолында тәрбиеленді. Мектеп жасына дейін ауыл молдасынан хат танып, арабша оқуды үйренді. Жасынан ел аузындағы жыр-толғауларды, қисса-дастандарды жаттап, мақамдап айтып үйренген. 14-15 жасынан өлең-жырды ауызша да, жазып та шығара бастады.
Білім жолы және шығармашылықтың басталуы
1918-1919 жылдары Омбыдағы оқытушылар курсында білім ала жүріп, Мағжан Жұмабаев хатшылық еткен. Оқуды бітіргеннен кейін біраз уақыт мұғалім болды. 1921 жылы Ақмола губерниясы мемлекеттік саяси басқармасының төтенше әскери бөлімінің жауынгері болды. Бұл кезеңде оның әдебиетке деген қызығушылығы артып, алғашқы өлеңдері мен мақалалары жарық көрді.
Шығармашылық жолы
Сәбит Мұқановтың шығармашылық жолы кең ауқымды болды. Ол поэзия, проза, драматургия, әдебиеттану салаларында еңбек етті. Алғашқы өлеңдерінен бастап, «Жұмбақ жандар», «Қарағанды», «Ботагөз», «Сұлушаш» сияқты романдары арқылы қазақ әдебиетінің дамуына зор ықпал етті. «Ботагөз» романы қазақ әдебиетінің классикалық туындысына айналды. Оның шығармаларының көпшілігі қазақ халқының өмірін, тұрмысын, салт-дәстүрлерін терең бейнелейді.
Қоғамдық қызметі
Сәбит Мұқанов 1936-1937 және 1943-1952 жылдары Қазақстан Жазушылар Одағының төрағасы болды. Ол қазақ әдебиетінің дамуына бағыт-бағдар беріп, жас жазушыларға қолдау көрсетті. Сонымен қатар, қазақ әдебиетінің теориясы мен тарихы бойынша ғылыми еңбектер жазды. Оның «Әдебиет теориясы», «Қазақ әдебиетінің тарихы» сияқты еңбектері қазақ әдебиеттану ғылымының негізін қалады.
Жеке өмірі
Сәбит Мұқановтың жеке өмірі туралы деректер көп сақталмаған. Ол үйленген, балалары болған. Алайда оның отбасы туралы нақты мәліметтер жоқ. Оның жеке өмірі туралы тек оның шығармаларынан ғана кейбір мәліметтер алуға болады.
Мұрасы және маңызы
Сәбит Мұқановтың мұрасы қазақ халқының мәдениеті мен әдебиетінің маңызды бөлігіне айналды. Оның шығармалары қазақ халқының өмірін, тұрмысын, салт-дәстүрлерін терең бейнелейді. Оның еңбектері қазақ халқының ұлттық санасының қалыптасуына, мәдени мұраның сақталуына және ұрпақтан-ұрпаққа жетуіне үлкен үлес қосты. Оның шығармашылығы мен ғылыми еңбектері қазіргі уақытта да зерттеліп, оқытылып келеді. Оның мұрасы қазақ халқының мәдениеті мен әдебиетін терең түсінуге мүмкіндік береді.
