Сәби деген кім? | Қазақ мәдениетінде сәби ұғымының мәні
Сәби деген кім? Бұл сұрақ қазақ мәдениетінде терең мәнге ие. Сәби – қазақ халқы үшін тек қарапайым балалық кезеңді ғана емес, ерекше қасиеттер мен жауапкершіліктер жүктелген өмір сатысын білдіреді. Қазақтарда сәби тек жаңа туған бала емес, оның ішкі тазалығы, пәктігі мен әлемді алғаш рет танып-біле бастаған кезеңі деп қарастырылады.
Сәбидің мәдени және тарихи негіздері
Қазақ мәдениетінде сәби – ерекше орынға ие. Халық бала өмірге келгенде, оны «Періштенің жерге түскен сыйы» деп есептейді. Сәби деген кім деген ұғымның мағынасы тек бала ретінде қабылданбайды, ол қазақ мәдениетінде жалпы ұрпақ жалғастығын, адамзаттың ішкі тазалығын көрсететін бейне ретінде де маңызды. Ертеректе қазақтар балаларды тәрбиелеу барысында оларды табиғатқа жақын етіп өсірген, өйткені бұл олардың қоршаған ортаға деген сүйіспеншілігін, құрметін қалыптастырады деп сенген.
Сәбидің ерекшеліктері мен міндеттері
Сәби кезінде балалардың ата-ана, отбасы алдындағы жауапкершіліктері ерекше қарастырылған. Баланың әр қылығын, жүріс-тұрысын бақылай отырып, ата-аналар оның ішкі әлемінің тазалығына, адалдығына мән берген. Сәби деген кім дегенде, бұл жас мөлшерінің өзіндік мінез-құлқының қалыптасу сатысы екенін түсіну керек. Әдетте, сәби кезіндегі бала тәрбиесі ата-ананың, ата-әжелердің тәрбиесінде болып, оларға мейірімділік, ізгілік, құрмет, қонақжайлық сияқты маңызды құндылықтар дарытылған.
Заманауи түсініктегі сәби ұғымы
Қазіргі кезде сәби деген кім деген ұғым белгілі бір дәрежеде өзгергенімен, оның ішкі мәні сақталған. Бүгінгі қоғамда бала тәрбиесі басқа әдістер мен тәсілдер арқылы жүзеге асырылып жатса да, қазақ халқының дәстүрлі тәрбиесі баланың өмірге деген алғашқы қадамдарында рухани, мәдени құндылықтардың маңызын арттырып отырады. Сәбилерді ертерек интеллектуалдық дамуға үйрету, олардың ой-өрісін кеңейту, жаңаша ойлау қабілетін дамыту сияқты жаңа тәсілдер қолданылады.
Сәби тәрбиесінің маңыздылығы
Сәбилерге деген қамқорлық пен мейірім, оның рухани қалыптасуына маңызды үлес қосады. Қазақ халқында “баланың тілі шығар, жүрегі ашылар” деп, әрбір іс-қимылының өз орны болатынына сенген. Балаға жақсы қасиеттер дарытып, оны өмірдің алғашқы қадамдарында дұрыс бағытта тәрбиелеу арқылы, болашақ ұрпақтың мықты, рухани бай болып қалыптасуына әсер етеді. Сондықтан да сәби кезеңіндегі тәрбиенің әр қыры ерекше маңызға ие.
