Сәттілік үшін оқылатын дұға – мағынасы, уақыты, мәдениеттегі орны
Адам баласы өмір жолында әртүрлі сынақтар мен мүмкіндіктерге тап болады. Біреу білім жолында, біреу кәсіпте, енді бірі отбасылық істерде сәттілік пен береке іздейді. Исламда сәттілік тек кездейсоқтық немесе «жолың болу» емес, ол — Алланың қалауымен берілетін нығмет. Мұсылман үшін шынайы сәттілік — дүние мен ахиретте Алланың разылығына қол жеткізу. Сондықтан шариғатта әр істі бастарда Раббымыздан жәрдем сұрап, дұға ету — ең маңызды амалдардың бірі.
Бұл мақалада біз сәттілікке жетелейтін, Пайғамбарымыз ﷺ үйреткен дұғаларды, олардың мағынасын, қашан және қалай оқу керегін, сондай-ақ қазақ халқының мәдениетіндегі орны мен дәстүрлерін қарастырамыз.
1. Сәттілік үшін оқылатын дұғаның толық мәтіні
Арабша нұсқасы
اللَّهُمَّ لا سَهْلَ إِلَّا مَا جَعَلْتَهُ سَهْلًا، وَأَنْتَ تَجْعَلُ الحَزْنَ إِذَا شِئْتَ سَهْلًا
Транскрипциясы
Аллаһуммә лә сахлә иллә мә жәғәлтәһу сахлән, уә әнтә тәжғалул-хәзнә изә ши’тә сахләнә.
Мағынасы
«Уа, Алла! Сен жеңіл еткеннен басқа жеңілдік жоқ. Егер қаласаң, қиындықты да жеңіл етесің.»
Бұл дұға Пайғамбарымыз ﷺ бір істі бастарда, алда қиындық болуы мүмкін кезде, Алладан жеңілдік пен сәттілік сұрап айтқан дұғалардың бірі.
2. Дұғаның қайнар көзі
Бұл дұға хадистен алынған. Оны Имам Ахмад (Мүснад, №2346) және Ибн Хиббан риуаят еткен. Хадисте Пайғамбар ﷺ сахабаларына әр істі бастарда Алладан жеңілдік сұрап, осы сөздерді айтуға кеңес берген.
Сәттілік пен жеңілдік — Алланың қалауымен ғана болатын құбылыс. Бұл — Құрандағы мына аятпен де сәйкес келеді:
«…Алла қаламаса, сендер ешнәрсе істей алмайсыңдар» (Саффат сүресі, 37:96).
3. Қашан және қалай оқу керек?
Оқу уақыты:
- Маңызды емтихан, сұхбат, келісімшарт алдында.
- Жаңа жұмыс немесе іс бастарда.
- Үйлену, көшу, сапарға шығу кезінде.
- Күрделі тапсырма не шешім алдында.
Оқу тәртібі:
- Алдымен «Бисмилләһ» деп бастау.
- Жүректен ықыласпен, мағынасын түсініп айту.
- Дұғаны аяқтаған соң, Алланың өз қалауын қабыл етіп, тағдырға разы болу.
4. Дұғаның рухани мәні мен даналығы
- Тәуекел — Мақсатқа жету үшін әрекет етіп, нәтижені Аллаға тапсыру.
- Тәуаза — Өз қабілетімізге сенгенмен, жеңісті тек Алладан сұрау.
- Сабыр — Сәтсіздік болғанда да үміт үзбей, қайта тырысу.
Имам Ибн Қаййим:
«Дұға — пенде мен Раббысының арасындағы ең берік байланыс. Ол сәттіліктің кілті» — деген.
5. Қазақ мәдениетіндегі сәттілік тілеу дәстүрлері
Қазақ халқы ежелден бір-біріне сәттілік тілеген. «Жолың болсын!», «Ісің оң болсын!» деген бата-тілектер — соның айғағы.
- Бата беру: Үлкен кісілер жастарға іс бастарда Алланы еске алып, ақ батасын берген.
- Тіл-көзден сақтау: Іс сәтті болсын деп Құран аяттарын оқып, дұға жасау дәстүрі кең тараған.
- Жолға шығу: Қазақтар сапар алдында «Сапарың сәтті болсын!» деп тілек айтып, «Аятул Курси» оқыған.
6. Практикалық кеңестер
- Дұғаны тек жаттап қана қоймай, мағынасын түсініп оқу.
- Қай жерде болсаңыз да, ішіңізден іштей айтуға болады.
- Дұғадан соң әрекетсіз отырмай, еңбек ету.
- Сәттілік үшін таңғы уақытта (баракат уақыты) маңызды істерді бастау.
7. Жиі кездесетін қателіктер
- Дұғаны тек жаттанды сөз ретінде айту.
- Дұғаны оқып, бірақ әрекет етпеу.
- Сәттілікті тек ырымдардан іздеу, дұғаны екінші орынға қою.
8. Халық арасындағы қосымша дұғалар мен сөздер
Қазақтар арасында сәттілік тілеуде мынадай сөздер айтылады:
- «Ісің берекелі болсын!»
- «Жолың ашық болсын!»
- «Алла ісіңді оңдасын!»
Бұл сөздер дұғаға жатады, өйткені мұсылман бауырына жақсы тілек айту — сауапты іс.
