Шәмші Қалдаяқов өмірбаяны – қазақ музыкасының королі
Қазақтың ән өнерінде есімі алтын әріппен жазылған ұлы композитор, Қазақстанның халық әртісі Шәмші Қалдаяқовтың шығармашылығы қазақ мәдениетінің асыл қазынасына айналды. Оның әндері қазақ халқының жүрегінде мәңгі сақталып, ұрпақтан-ұрпаққа жетіп отыр. «Қазақ вальсінің королі» атанған Шәмші Қалдаяқовтың өмірі мен шығармашылығы қазақ музыкасының дамуында ерекше орын алады.
Шәмші қалдаяқов өмірбаяны қазақша
Бала шақ және отбасы
Шәмші Қалдаяқов 1930 жылы 15 тамызда Оңтүстік Қазақстан облысы, Отырар ауданы, Шәуілдір ауылында дүниеге келді. Әкесі Қалдаяқ (шын аты Әнәпия) ұл туса, Жәмшид патшаның атын қоямын деп жүргенде түсінде ұлының айдын көлде аққу құс болып жүзіп жүргенін көріп, жақсыға жорыған екен. Сөйтіп, сәбиіне Жәмшид есімін қойғанымен, халық арасында Шәмші деп атап кеткен.
Әкесі темір ұстасы әрі домбырашы, анасы Сақыпжамал әнші болған. Бала Шәмші ерте жастан музыкалық ортада тәрбиеленіп, әкесінің домбырасын, анасының әндерін тыңдап өсті. Ауылда өткен той-думандарда әкесі Қалдаяқ пен анасы Сақыпжамалдың әндері жиылған жұртты тәнті ететін.
Білім алу және шығармашылық жолының басталуы
Шәмші мектеп жасында әкесінің домбырасын ұстап, сырнайын тартып жүрді. Ауылға келген сыған жігітінен мандолина сатып алып, сол аспапта ойнауды үйренді. Әкесінің патифонынан Күләш Байсейітованың әндерін тыңдап, ән өнеріне деген қызығушылығы арта түсті.
Мектеппен қоштасу кешінде Латиф Хамидидің «Бұлбұл» әнін мандолинамен орындап, ауылдастарының алдында өнерін паш етті. Бұл оның шығармашылық жолындағы алғашқы қадамы болды.
Шығармашылық қызметі мен жетістіктері
Шәмші Қалдаяқовтың шығармашылығы қазақ эстрадасының негізін қалаушы кезеңнің жарқын көрінісі болды. Оның әндері қазақ халқының жүрегінен орын алып, кеңінен танымал болды.
1956 жылы «Менің Қазақстаным» әнін жазып, ол кейін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұранына айналды. Бұл әннің сөзі мен әуені қазақ халқының патриотизмін, елге деген сүйіспеншілігін білдіреді.
Шәмші Қалдаяқовтың шығармашылығында вальс жанры ерекше орын алады. «Ақ сұңқарым», «Қара көз», «Қайықта», «Ақ бантик», «Ақ маңдайлым» сияқты әндері қазақ вальсінің інжу-маржанына айналды. Оның әндері қазақ халқының махаббат, сағыныш, туған жерге деген сүйіспеншілігін жеткізеді.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Шәмші Қалдаяқовтың шығармашылығы мен қоғамдық қызметі қазақ мәдениетінің дамуына зор үлес қосты. Ол өз әндері арқылы қазақ халқының рухани әлемін, ұлттық құндылықтарын дәріптеді. Шәмші Қалдаяқовтың әндері халық арасында кеңінен таралып, оның шығармашылығы қазақ мәдениетінің алтын қорына айналды.
Жеке өмірі
Шәмші Қалдаяқовтың жеке өмірі де оның шығармашылығымен тығыз байланысты. Оның отбасы да өнерге жақын болды. Супруга Жамиля Қалдаяқова да музыкант, ұлдары Мұхтар мен Шалқар да өнер жолын таңдады. Мұхтар Қалдаяқов — дирижёр, Шалқар Қалдаяқов — пианист.
Шәмші Қалдаяқовтың отбасы оның шығармашылығына қолдау көрсетіп, оның өнер жолында табысқа жетуіне ықпал етті. Оның отбасы мүшелері де қазақ музыкасының дамуына өз үлестерін қосты.
Мұрасы және маңызы
Шәмші Қалдаяқовтың шығармашылығы қазақ музыкасының алтын қорына айналды. Оның әндері қазақ халқының жүрегінде мәңгі сақталып, ұрпақтан-ұрпаққа жетіп отыр. Шәмші Қалдаяқовтың шығармашылығы қазақ мәдениетінің дамуына зор үлес қосты.
Шәмші Қалдаяқовтың есімі қазақ музыкасының тарихында мәңгі қалатын болады. Оның әндері қазақ халқының рухани байлығын, ұлттық құндылықтарын дәріптейді. Шәмші Қалдаяқовтың шығармашылығы қазақ мәдениетінің асыл қазынасы болып қала береді.
