Шерхан Мұртаза өмірбаяны – қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі
Шерхан Мұртаза — қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі, қоғам қайраткері, журналистика саласының майталманы. Оның шығармашылығы мен қоғамдық қызметі қазақ халқының рухани өмірінде айрықша орын алады. Ол өз шығармаларында ұлттық болмысты, елдік пен ерлікті, әділет пен ар-намысты терең бейнелеп, оқырман жүрегіне жол тапты. Шерхан Мұртазаның өмірі мен шығармашылығы — қазақ әдебиетінің алтын қорына қосылған баға жетпес мұра.
Шерхан мұртаза өмірбаяны
Детство и семья
Шерхан Мұртаза 1932 жылы 28 қыркүйекте Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Мыңбұлақ ауылында дүниеге келген. Балалық шағы ашаршылық, соғыс жылдарындағы қиыншылықтармен өтті. Әкесі Мұртаза Ұлы Отан соғысына қатысып, майданда қаза тапқан. Анасы мен ағаларының қолында өскен Шерханның балалық кезеңі ауыр әрі қайғылы болды. Бала Шерханның жүрегінде туған жерге, елге деген сүйіспеншілік пен борыш сезімі қалыптасты.
Учёба и начало пути
Шерхан Мұртаза 1950 жылы Жамбыл қаласындағы интернат үйінде жүріп, Жамбыл атындағы қазақ орта мектебін бітірген соң, Мәскеу полиграфия институтына оқуға түсті. Үшінші курстан бастап Мәскеудің мемлекеттік Ломоносов атындағы университетінің журналистика факультетіне ауысып, оны 1955 жылы тәмамдады. Студенттік жылдарында-ақ ол башқұрт жазушысы Мұстай Кәрімнің бір повесін, Л. Лагиннің «Хоттабыч қарт» романын қазақшаға аударады.
Творчество / Деятельность / Достижения
Шерхан Мұртаза шығармашылық жолын студент кезінде аударма жасаудан бастады. 1958 жылы «Құрылысшы Дәку» атты тұңғыш очерктер жинағы жарық көрді. Одан кейінгі жылдары «Табылған теңіз» (1963), «Бұлтсыз күнгі найзағай» (1965), «Белгісіз солдаттың баласы» (1967), «Мылтықсыз майдан» (1969), «41-жылғы келіншек» (1972), «Ахметжанның анты» (1973) сияқты шығармалары оқырманға жол тартты. 1976 жылы «Қара маржан» романы жарық көрді, ол үшін 1978 жылы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығын алды. 1980 жылы «Қызыл жебе» атты трилогиясының бірінші кітабы жарық көрді, кейіннен «Жұлдыз көпір» (1984) және «Тамұқ» (1994) кітаптары қосылды. Бұл туындылар Тұрар Рысқұловтың өмірі мен күресін суреттейді. Шерхан Мұртаза сондай-ақ «Қызыл жебе» пьесасын Қ. Ысқақовпен бірге жазды. Оның шығармалары қазақ әдебиетінің алтын қорына енді.
Общественные и политические взгляды
Шерхан Мұртаза қоғамдық қызметте де белсенді болды. 1980-1989 жылдары «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы, 1989-1992 жылдары «Егемен Қазақстан» газетінің бас редакторы қызметтерін атқарды. Ол Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының 2-хатшысы, ҚР Президенті жанындағы Ұлттық кеңестің мүшесі болды. Шерхан Мұртаза тәуелсіздік жылдарында да елдің рухани өміріне белсене араласып, ұлттық мәселелерді көтеріп, қоғамның дамуына үлес қосты.
Личная жизнь
Шерхан Мұртаза өмірінің соңына дейін Алматы қаласында тұрды. Оның жары — Ақбілек, ұлы — Батылжан, қызы — Алма. Отбасы мүшелерімен бірге ол қарапайым әрі өнегелі өмір сүрді. Шерхан Мұртаза өзінің шығармаларында да, өмірінде де адамгершілік, адалдық, еңбекқорлық сияқты қасиеттерді жоғары бағалады.
Наследие и значение
Шерхан Мұртаза қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі ретінде танылды. Оның шығармалары қазақ халқының тарихы мен мәдениетін, ұлттық болмысын терең бейнелейді. Шерхан Мұртаза қазақ журналистикасының дамуына да үлкен үлес қосты. Оның басшылығымен «Егемен Қазақстан» газеті жаңа бағытта дамып, қазақ баспасөзінің көшбасшысына айналды. Шерхан Мұртаза көптеген мемлекеттік наградалармен марапатталды, оның ішінде Қазақстанның халық жазушысы атағы, «Құрмет белгісі», «Отан» ордендері, Тарлан сыйлығы, «Барыс» ордені сияқты марапаттар бар.
