Шығарманы қалай жазады – Қадамдық нұсқаулық

Шығарма жазбас бұрын ең әуелі не туралы жазатыныңызды анықтап алу керек. Тақырып – шығарманың өзегі. Ол сіздің не айтқыңыз келетінін, қандай ойды жеткізгіңіз келетінін айқындайды.
Тақырыпты таңдауда мыналарға назар аударыңыз:

• Ол сізге жақын әрі қызықты болуы керек;
• Көтерілетін мәселе өзекті, қоғам үшін маңызды болуы тиіс;
• Тақырып оқырманды қызықтыруы қажет.

Мысалы, бала тәрбиесі, ұлттық құндылықтар, табиғат пен адамның байланысы – кез келген оқырманды бей-жай қалдырмайтын тақырыптар.

2. Жоспар құру – ойды жинақтаудың жолы

Жоспар – шығарманың құрылымдық негізі. Жақсы жоспар ойдың реттелуіне, логикалық байланыстардың сақталуына көмектеседі.

Жоспар үш бөлімнен тұрады:

• Кіріспе: Мәселені таныстырып, оқырманды қызықтыру.
• Негізгі бөлім: Тақырыпты терең ашу, дәлелдер келтіру, мысалдар арқылы ойды дамыту.
• Қорытынды: Айтылған ойды түйіндеу, жеке көзқарасыңызды білдіру.

3. Сөздік қорыңызды байыту маңызды

Шығарма әсерлі болуы үшін тіл көркемдігі үлкен рөл атқарады. Ойыңызды әсерлі жеткізу үшін:

• Мақал-мәтел, теңеу, эпитеттерді орынды қолданыңыз;
• Синонимдер арқылы қайталанудан аулақ болыңыз;
• Жанды, бейнелі сөздер арқылы оқырманның көз алдына көрініс елестетіңіз.

Мысалы, «Ағаштар жай ғана тербеліп тұрған жоқ, олар желмен бірге сырласып тұрғандай…» деген секілді сөздер шығарманың әсерін күшейтеді.

4. Мазмұн мен форма үндестігі

Тек көркем тілмен жазу жеткіліксіз. Шығарманың мазмұны терең, ойы анық болуы керек. Сіздің айтар ойыңыз нақты, дәлелді, әрі жүйелі болса, ол оқырманға оңай түсінікті болады. Форма мен мазмұнның үйлесімі шығарманың сапасын арттырады.

5. Тексеру және редакциялау – соңғы әрі маңызды кезең

Шығарма жазылып біткен соң, міндетті түрде қайта қарап шығыңыз.
Назар аударыңыз:

• Грамматикалық қателерге;
• Ой қайталауларына;
• Оқиға логикасының сақталуына;
• Жоспарға сәйкес келуіне.

Кейде алғашқы нұсқа сіздің шынайы ойыңызды толық жеткізе алмауы мүмкін. Сондықтан қайта жазудан қорықпаңыз — бұл шығарманы жақсартудың табиғи жолы.