Сот шешімін қалай алуға болады – Толық нұсқаулық
Сот шешімі – белгілі бір даулы мәселеге қатысты соттың шығарған заңды қорытындысы. Ол азаматтық, қылмыстық, әкімшілік және басқа да істер бойынша қабылдануы мүмкін. Егер сізге соттың шешімі қажет болса, оны алудың бірнеше жолы бар. Бұл мақалада сот шешімін қалай алуға болады деген сұраққа толық жауап беріп, қажетті қадамдарды қарастырамыз.
1. Сот шешімі не үшін қажет болуы мүмкін?
Сот шешімі адамның заңды құқығы мен мүддесін қорғау үшін маңызды құжат болып табылады. Ол мынандай жағдайларда қажет болуы мүмкін:
- Азаматтық істерде (мысалы, ажырасу, алимент өндіру, мүлікті бөлу, еңбек даулары).
- Қылмыстық істерде (кінәні анықтау немесе айыпталушыны ақтау).
- Әкімшілік құқық бұзушылықтарда (айыппұл салу немесе оны заңсыз деп тану).
- Кәсіпкерлік дауларда (шарттық міндеттемелерді орындамау, қарыздарды өндіріп алу).
Сот шешімі заңды күшіне енгеннен кейін оны орындау үшін арнайы органдарға жүгінуге болады.
2. Сот шешімін алу үшін қандай қадамдар жасау керек?
1. Сот процесіне қатысу
Сот шешімін алу үшін алдымен сот процесіне қатысу қажет. Егер сіз талапкер немесе жауапкер ретінде сотқа жүгінсеңіз, сот отырыстарында өз мүддеңізді қорғауыңыз керек.
2. Сот шешімінің шығарылуын күту
Сот істі қарастырып, барлық дәлелдерді зерттегеннен кейін шешім шығарады. Бұл шешім сот отырысында жариялануы мүмкін немесе белгілі бір уақыт ішінде дайын болуы мүмкін.
3. Сот шешімін алу тәсілдері
Сот шешімін алудың бірнеше нұсқасы бар:
- Сот кеңсесінен алу – соттың өзіне барып, шешімді қағаз түрінде алу.
- Электрондық үкімет порталы арқылы – eGov.kz сайты арқылы сот құжаттарын қарау және жүктеу мүмкіндігі бар.
- Пошта арқылы – кейбір жағдайларда сот шешімі тараптарға поштамен жіберіледі.
- Адвокат немесе өкіл арқылы – егер сіздің заңды өкіліңіз болса, ол сіз үшін сот шешімін ала алады.
3. Сот шешімін электронды түрде қалай алуға болады?
Бүгінде сот шешімін алу үшін сотқа барудың қажеті жоқ. eGov.kz немесе Жоғарғы Соттың ресми сайттары арқылы құжаттарды онлайн түрде қарауға болады.
eGov.kz арқылы сот шешімін алу үшін:
- Порталға кіру – eGov.kz сайтына тіркеліп, жеке кабинетке кіру керек.
- Сот актілерін іздеу – «Сот істері» бөліміне кіріп, қажетті істі табу қажет.
- Жүктеу – сот шешімін PDF форматында жүктеп, сақтап алуға болады.
4. Сот шешіміне шағымдану мүмкін бе?
Егер сот шешімі сіздің пайдаңызға шықпаса, оны жоғары сот инстанцияларына шағымдануға болады.
- Апелляциялық шағым – бірінші сатыдағы соттың шешімімен келіспеген жағдайда, апелляциялық сотқа жүгінуге болады.
- Кассациялық шағым – егер апелляциялық соттың шешімі де қанағаттандырмаса, Жоғарғы Сотқа арыздануға болады.
- Қадағалау тәртібіндегі шағым – ерекше жағдайларда Бас Прокурор немесе Жоғарғы Соттың төрағасы шағымды қайта қарай алады.
Шағым беру мерзімі шектеулі, сондықтан сот шешімімен келіспесеңіз, тез арада заңгерден кеңес алған жөн.
5. Сот шешімін орындау
Сот шешімі шыққаннан кейін, оны орындау қажет. Егер сот шешімін қарсы тарап орындамаса, оны атқарушылық өндіріс арқылы мәжбүрлеп орындатуға болады.
Атқарушылық өндірісті бастау үшін:
- Сот орындаушысына жүгіну.
- Атқару парағын алу.
- Борышкерден сот шешімін орындауды талап ету.
Сот орындаушылары мүлікке тыйым салу, жалақыдан ақша өндіру, банктегі есепшоттарды бұғаттау сияқты шараларды қолдана алады.
6. Қандай мәселелерге назар аудару керек?
- Сот шешімі заңды күшіне енгеннен кейін ғана орындалады. Егер ол әлі күшіне енбеген болса, орындау мүмкін болмайды.
- Сот шешімін жоғалтып алсаңыз, оны қайтадан алуға болады. Бұл үшін сотқа немесе eGov.kz жүйесіне сұраныс жасау жеткілікті.
- Сот шешімін орындамау заңмен жазаланады. Егер борышкер сот шешімін орындаудан жалтарса, оған әкімшілік немесе қылмыстық жауапкершілік қарастырылған.
