Айдың көрінбейтін кезеңі: Жаңа ай фазасы
Аспанға қарап, түнде айды көре алмаған кездеріңіз болды ма? Бірнеше күн қатарынан оның қайда кеткенін түсіне алмай, таңырқап жүрген боларсыз. Бұл құбылыс – кездейсоқ емес, айдың табиғи циклінің бір бөлігі.
Ай – Жердің жалғыз серігі және оның фазалары үнемі өзгеріп отырады. Біз кейде толық айды, кейде жарты айды, ал кейде мүлде көрінбейтін сәтін байқаймыз. Бұл көрінбейтін кезең айдың жаңару фазасына сәйкес келеді.
Ай фазалары: Қысқаша шолу
Ай өз орбитасында Жерді айналып жүргенде, Күннің жарығы оның әртүрлі бөліктеріне түседі. Сол себепті біз айды әртүрлі формада көреміз. Айдың негізгі фазалары мыналар:
- Жаңа ай (айдың жаңаруы)
- Өсіп келе жатқан жарты ай
- Бірінші ширек
- Толық ай
- Кеміп бара жатқан жарты ай
- Соңғы ширек
Жаңа ай фазасы кезінде Ай Жер мен Күннің арасында орналасады. Сол кезде оның Жерге қараған беті Күн сәулесін ала алмайды, сондықтан біз оны түнгі аспанда көрмейміз. Міне, дәл осы кезең – түнгі аспанда ай көрінбейтін күндер қалай аталады деген сұрақтың жауабы болып табылады.
Бұл күндер неге маңызды?
Айдың көрінбеуі – жай ғана қараңғылық емес, ол табиғаттағы көптеген құбылыстармен тығыз байланысты. Мысалы:
- Ауа райы мен теңіз деңгейінің өзгеруі: Ай тартылыс күші арқылы толқындарға әсер етеді. Жаңа ай мен толық ай кезінде су деңгейі ең жоғары немесе ең төмен болады.
- Ауыл шаруашылығы: Көптеген фермерлер егін егу немесе ору күндерін ай фазасына қарап жоспарлайды.
- Рухани маңыздылық: Көптеген халықтар мен діндерде жаңа ай – жаңару мен жаңа бастамалардың символы. Қазақ халқында да бұл уақыт жаңа ниет, жаңа қадам үшін қолайлы кезең саналған.
Ай қайтып қашан көрінеді?
Жаңа айдан кейін Ай біртіндеп өсіп келе жатқан жарты айға айналады. Бұл кезде оның кішкентай бөлігі ғана көрінеді. Бірнеше күннен кейін ол жарты ай болып көрініп, ақыры толық айға жетеді. Осылайша, айдың толық циклі шамамен 29.5 күнге созылады.
