Blog

Түркіменстанның ұлттық валютасы – Манат туралы толық ақпарат

4 weeks ago

14 2 minutes read

Түркіменстан – Орта Азиядағы өз алдына тәуелсіз мемлекет, өз мәдениеті, тарихы және ұлттық ерекшеліктері бар ел. Ел экономикасының негізгі тіректерінің бірі – ұлттық валюта. Түркіменстанның ұлттық валютасы манат деп аталады. Бұл ақша бірлігі елдің экономикалық жүйесінде маңызды рөл атқарады және Түркіменстанның қаржы нарығында кеңінен қолданылады.

Манаттың шығу тарихы

Кез келген ұлттық валюта белгілі бір тарихи кезеңде қалыптасады. Түркіменстанның манаты да солай.

1991 жылы Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін көптеген бұрынғы одақтас республикалар өздерінің ұлттық валюталарын енгізе бастады. Түркіменстан да солардың бірі болды.
1993 жылы 1 қарашадан бастап Түркіменстанның Ұлттық банкі манатты ресми түрде елдегі жалғыз заңды төлем құралы ретінде енгізді.
Бұған дейін елде Кеңес рублі қолданылып келген еді. Бірақ рубль аймағының экономикалық тұрақсыздығына байланысты Түркіменстан өз валютасын шығаруды жөн санады.

Манаттың атауы және мәні

Ұлттық валютаның атауы ретінде «манат» сөзі бекер таңдалған жоқ. Бұл атау түркі тілдес халықтар үшін бұрыннан таныс.

«Манат» сөзі латынша «монета» (moneta) сөзінен шыққан деген нұсқа бар. Бұл сөз көптеген түркі халықтарының тілдерінде қолданылып келген.
Кеңес Одағы кезінде де кейбір республикалардың банкноттарында «манат» сөзі жазылған еді. Мысалы, Әзірбайжан КСР-де «манат» атауы қолданылған.
Түркіменстан өз валютасына осы атауды таңдап, оны ұлттық ерекшелікке бейімдеп, ресми түрде бекітті.

Түркімен манатының номиналдары

Ұлттық валютаның әртүрлі номиналдары болады. Түркіменстанда қазіргі уақытта қолданыстағы банкноттар мен монеталар бар. Олар:

Қолма-қол ақша (банкноттар):

1 манат
5 манат
10 манат
20 манат
50 манат
100 манат
500 манат

Әр банкноттың өзіндік дизайны бар және Түркіменстанның тарихи тұлғалары, мәдени ескерткіштері бейнеленген.

Монеталар (тиындар):

1, 2, 5, 10, 20, 50 тенге
1 манат (монета түрінде де кездеседі)

1 манат 100 тенгеге тең, яғни тенге – манаттың кіші бірлігі болып есептеледі.

Манаттың дизайны мен қорғаныс белгілері

Түркіменстанның ұлттық валютасының дизайны ерекше стильде жасалған, әрі бірнеше қауіпсіздік элементтерімен қорғалған:

Су белгілері (водяные знаки) – Банкнот жарыққа тосқанда көрінетін арнайы белгі.
Қауіпсіздік жіптері – Жасанды ақша жасаудың алдын алатын арнайы технологиялық элемент.
Голограмма және көлемді баспа (рельефтік бедер) – Қолмен ұстағанда сезілетін текстуралар.
Микроәріптер мен ультракүлгін жарықта көрінетін белгілер – Жалған ақша жасауды қиындататын факторлар.

Әрбір жаңа банкнот дизайны ұлттық ерекшеліктерді сақтай отырып жасалады және Түркіменстанның символикалық рәміздерімен безендірілген.

Манаттың айырбас бағамы және экономикадағы рөлі

Түркімен манатының айырбас бағамы мемлекеттік деңгейде бақыланады. Елдің қаржылық саясаты экономиканы тұрақтандыруға бағытталған.

Ресми айырбас бағамы: Түркіменстанның Орталық банкі ұлттық валютаның долларға шаққандағы бағамын реттейді.
Қара нарықтағы бағам: Түркіменстанда ресми бағамнан бөлек, көлеңкелі нарықта басқа бағаммен айырбастау жиі кездеседі.
Экономикалық тұрақтылық: Манат ел экономикасының негізгі көрсеткіштерінің бірі саналады, себебі ол инфляция деңгейіне тікелей әсер етеді.

Түркіменстанда манатпен төлем жасау

Түркіменстанда барлық төлемдер манатпен жүргізіледі. Елдің қаржы жүйесі қолма-қол және электронды төлемдерге негізделген.

Банктердегі төлемдер – Халыққа қызмет көрсету орталықтарында, банктерде, сауда орындарында манат қабылданады.
Пластикалық карталар мен онлайн төлемдер – Түркіменстанда банк карталары арқылы төлем жасау кең таралды, бірақ халықаралық карталар барлық жерде қабылдана бермейді.
Шетелдік валюталарды айырбастау – Түркіменстанда валюта айырбастау тек ресми айырбастау пункттерінде жүргізіледі.

Манаттың болашағы

Ұлттық валюта ел экономикасының дамуымен бірге жаңарады және өзгерістерге ұшырайды. Түркіменстан үкіметі манаттың тұрақтылығын сақтау үшін арнайы шаралар қабылдайды.

Инфляцияны бақылау – Орталық банк инфляция деңгейін төмендету мақсатында жаңа экономикалық реформалар енгізіп отырады.
Цифрлық экономикаға көшу – Электронды төлем жүйелері дамып келеді, бұл ұлттық валютаның болашағына әсер ететін факторлардың бірі.
Халықаралық сауда және интеграция – Түркіменстан экспорттық және импорттық сауда қатынастарында манаттың рөлін күшейтуге бағытталған саясат жүргізуде.