Таза күмісті қалай білуге болады?
Күміс – адамзат тарихындағы ең құнды металдардың бірі. Ол зергерлік бұйымдарда, ас үй ыдыстарында, антикварлық заттарда және тіпті медициналық мақсаттарда да қолданылады. Бірақ шынайы күмісті жалғанынан немесе төмен сапалы қорытпалардан қалай ажыратуға болады? Күмістің тазалығын анықтаудың бірнеше тиімді әдістері бар, оларды қарапайым тұрмыстық жағдайда тексеруге болады.
1. Белгілер мен таңбаларды тексеру
Күміс бұйымдардың көпшілігінде олардың тазалығын көрсететін арнайы мөр басылады. Бұл таңбалар металдың құрамын және оның өндірушісін айқындайды.
Ең кең таралған белгілер:
- 925 проба – ең жоғары сапалы күмістің бірі, құрамында 92,5% таза күміс, ал қалған 7,5% басқа металдар (көбінесе мыс) болады.
- 999 проба – таза күміс, құрамында 99,9% күміс бар. Бұл зергерлік бұйымдарда сирек кездеседі, себебі таза күміс жұмсақ әрі тез деформацияланады.
- 800, 830, 875 пробалар – құрамында сәйкесінше 80%, 83%, 87,5% күміс бар. Мұндай күміс бұйымдар көбіне ескі зергерлік заттарда кездеседі.
Бұйымыңызда осындай мөрлер болса, оның шынайылығын тексерудің келесі әдістерін қолданып, қосымша растауға болады.
2. Магнитпен тексеру
Күміс – магниттік емес металл. Сондықтан таза күміс магнитке тартылмайды. Егер зергерлік бұйым немесе басқа күміс зат магнитке жабысып қалса, онда оның құрамында темір немесе никель секілді басқа металдар бар деген сөз.
Алайда бұл әдіс жалғыз сенімді тәсіл емес, өйткені кейбір жалған күміс бұйымдар да магнитке тартылмауы мүмкін.
3. Сірке суымен немесе лимон қышқылымен тексеру
Таза күміс қышқылдарға төзімді, бірақ кейбір металдармен әрекеттескенде түсін өзгертеді. Бұйымға бірнеше тамшы сірке суын немесе лимон қышқылын тамызып көріңіз:
- Егер зат қарая бастаса, онда оның құрамында күміс болуы мүмкін.
- Егер ешқандай өзгеріс болмаса, онда бұл жалған металл немесе басқа қорытпа болуы мүмкін.
Маңызды: Бұл әдісті зергерлік бұйымдардың көзге көрінбейтін жерінде қолдану ұсынылады, себебі кейбір жағдайларда ол бұйымның сыртқы көрінісін бұзуы мүмкін.
4. Мұз арқылы тексеру
Күміс өте жақсы жылу өткізгіш болып саналады. Сондықтан оны мұзбен тексеруге болады:
- Егер күміс бұйымдың үстіне мұз қойсаңыз, ол өте тез ериді.
- Басқа металдарда бұл процесс әлдеқайда баяу жүреді.
Бұл әдіс әсіресе күміс тиындарды немесе үлкен көлемді заттарды тексеруге ыңғайлы.
5. Дыбыс арқылы тексеру
Таза күміс өзіндік ерекше әуезді дыбыс шығарады. Егер күміс бұйымды қатты бетке (мысалы, ағаш үстелге) жеңіл соғып қалсаңыз, онда созылмалы, таза дыбыс естисіз.
Жалған күміс немесе басқа қорытпалар қысқа және тұйық дыбыс шығарады.
6. Йод немесе күкірт ұнтағымен тексеру
Күміс йодпен және күкіртпен химиялық реакцияға түсіп, қараяды. Егер затқа бірнеше тамшы йод тамызсаңыз:
- Таза күміс тез қараяды.
- Егер еш өзгеріс болмаса, онда бұл күміспен жалатылған жалған бұйым болуы мүмкін.
Йодты қолданған кезде абай болу керек, себебі қара дақтар кетпей қалуы мүмкін.
7. Зертханалық тест және кәсіби тексеру
Егер сізге күміс бұйымның шынайылығы маңызды болса, зергерге немесе химиялық зертханаға апарып тексерткен жөн. Мұндай мекемелерде арнайы рентгендік флуоресценция немесе химиялық талдау арқылы күміс құрамын дәл анықтауға болады.
