Тіл уып кетсе не істеу керек: алғашқы көмек және емдеу әдістері
Тіл – адам ағзасындағы ең маңызды мүшелердің бірі. Ол сөйлесу, тамақтану және дәм сезу секілді күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігі болып табылады. Сондықтан тілдің жарақат алуы немесе уып кетуі адамға едәуір жайсыздық тудырады. Бұл мәселе көбінесе кездейсоқ тістеп алу, ыстық тағамнан күйіп қалу немесе қатты әрі өткір заттардың әсерінен туындайды. Мақалада “тіл уып кетсе не істеу керек” деген сұраққа жауап іздеп, бұл жағдайда жасалатын қадамдарды қарастырамыз.
Тілдің жарақаттануының негізгі себептері
- Кездейсоқ тістеп алу. Бұл жиі кездесетін жағдай. Тамақ шайнау барысында абайсызда тілді тістеп алу – тіл уып кетудің негізгі себептерінің бірі.
- Ыстық тағам немесе сусын. Қайнап тұрған шай, кофе, ыстық сорпа немесе пісірілген тағам тілді күйдіріп жіберуі мүмкін.
- Өткір немесе қатты тағамдар. Қатты кәмпиттер, жаңғақтар немесе өткір заттар тілдің бетін зақымдайды.
- Тілдің шамадан тыс үйкелісі. Жаңа протез немесе бұзылған тістер тілдің жарақаттануына әкелуі мүмкін.
Тіл уып кеткенде жасалатын алғашқы көмек
Тілдің уып кетуі алғашқы кезде аздап ауыртуы мүмкін, бірақ ол тез емделетін жарақаттардың бірі болып табылады. Төмендегі қадамдарды орындасаңыз, тезірек сауығуға көмектеседі:
1. Ауызды шаю
- Алғашқы қадам ретінде жылы тұзды сумен ауызды шайыңыз. Бұл инфекциялардың алдын алуға көмектеседі.
- 1 стакан жылы суға жарты шай қасық тұз қосып, күніне бірнеше рет шайыңыз.
2. Суық компресс қолдану
- Мұзды немесе мұз салынған мата арқылы тілдің зақымдалған жеріне компресс қойыңыз. Бұл ісікті басып, ауырсынуды азайтады.
3. Антисептикалық гельдер
- Дәріханадан алынатын арнайы антисептикалық немесе ауырсынуды басатын гельдерді қолдануға болады. Олар жараны зарарсыздандырып, ауырсынуды жеңілдетеді.
4. Тәтті, қышқыл немесе тұзды тағамдардан бас тарту
- Жарақат жазылмайынша дәмдеуіштерден және қышқыл тағамдардан аулақ болыңыз, өйткені олар ауырсынуды күшейтуі мүмкін.
Тілдің емделу уақытын қалай қысқартуға болады?
Тіл тез қалпына келетін орган болғандықтан, жарақат бірнеше күн ішінде жазылып кетеді. Алайда, жазылу процесін жылдамдату үшін келесі кеңестерді ұстаныңыз:
- Сұйықтық көп ішу. Ауыз қуысында ылғалдылық сақталған жағдайда жара тезірек жазылады.
- Тазалық сақтау. Күнделікті ауыз қуысын тазалап, тілдегі бактериялардың көбеюін болдырмаңыз.
- Қосымша дәрумендер. Дәрумендер мен минералдарға бай тағамдарды тұтыну ағзаның сауығу процесін жылдамдатады.
Тіл уып кетсе, дәрігерге қашан қаралу керек?
Көп жағдайда тілдің уып кетуі үй жағдайында емделеді. Дегенмен, келесі жағдайларда дәрігерге жүгіну қажет:
- Жарақат үлкен және қатты ауырса.
- Қан тоқтамай ұзақ уақыт бойы ағатын болса.
- Инфекция белгілері пайда болса (қызару, ісіну, ірің).
- Ауыз қуысындағы басқа да жайсыздықтар болса.
Тіл жарақаттарын алдын алу жолдары
“Тіл уып кетсе не істеу керек” деген мәселені болдырмау үшін алдын алу шараларын ұстану маңызды. Міне, бірнеше кеңес:
- Тамақты асықпай, мұқият шайнаңыз.
- Өте ыстық тағамдар мен сусындарды тұтынар алдында олардың температурасына мән беріңіз.
- Тісіңізді тұрақты түрде тексертіп, өткір қырларды түзетіңіз.
Мәдени және тарихи көзқарас
Қазақ халқында тілге ерекше мән беріледі. «Тіл – адамның айнасы» деген сөз бекер айтылмаған. Ауыздың тазалығын сақтау, дұрыс тамақтану және күтім жасау – ертеден келе жатқан әдет-ғұрыптарымыздың бірі. Сонымен қатар, тіл жарақатын емдеу үшін халықтық әдістер қолданылған. Мысалы, жарақатқа бал жағып, емдік шөптердің қайнатпасын пайдаланған.
Қорытынды
Тіл уып кетсе, бұл жайсыз жағдай болғанымен, оны дұрыс күтім жасап, емдеу қиын емес. Ең бастысы – дер кезінде алғашқы көмек көрсету және тазалық сақтау. Егер жағдай ушығып бара жатса, дәрігерге жүгінуден қашпаңыз. “Тіл уып кетсе не істеу керек” деген сұраққа жауапты білу күнделікті өмірде пайдалы болып табылады.
