Тіс қайрауды қалай емдеуге болады? Негізгі себептер мен шешімдер
Түнде немесе күндіз адамның бейсаналы түрде тістерін қысып, қайрауы медициналық тілде бруксизм деп аталады. Бұл жағдай көп адамда кездеседі, бірақ көпшілігі оны байқамайды. Ұзақ уақыт бойы тіс қайрау тістердің тозуына, жақтың ауырсынуына және басқа да денсаулыққа байланысты мәселелерге әкелуі мүмкін. Бұл мақалада тіс қайрауды қалай емдеуге болады деген сұраққа толық жауап береміз.
Тіс қайраудың негізгі себептері
Тіс қайраудың нақты себебі әр адамда әртүрлі болуы мүмкін. Дегенмен, оның ең жиі кездесетін себептері мыналар:
- Стресс пен мазасыздық – Көптеген адамдар күйзеліс немесе эмоционалдық шиеленіс кезінде тістерін қысып, қайрай бастайды.
- Ұйқының бұзылуы – Ұйқы сапасының төмен болуы, храп, ұйқы апноэсы сияқты мәселелер бруксизмді күшейтуі мүмкін.
- Тістің дұрыс орналаспауы (окклюзия проблемалары) – Егер жоғарғы және төменгі тістер дұрыс түйіспесе, бұл бруксизмге алып келуі мүмкін.
- Орталық жүйке жүйесінің аурулары – Паркинсон немесе Хантингтон аурулары сияқты неврологиялық бұзылулар да себеп болуы ықтимал.
- Кофеин мен алкогольді шамадан тыс тұтыну – Бұл заттар жүйке жүйесін қоздырып, түнгі тіс қайрауды күшейте алады.
- Генетикалық бейімділік – Егер отбасы мүшелеріңізде тіс қайрау болса, сізде де бұл әдеттің пайда болу ықтималдығы жоғары.
Тіс қайрауды қалай анықтауға болады?
Көптеген адамдар түнде тіс қайрағанын байқамайды, себебі бұл процесс ұйқы кезінде жүреді. Алайда, келесі белгілер бруксизмнің бар екенін білдіруі мүмкін:
- Таңертеңгі жақ бұлшықеттерінің шаршауы немесе ауыруы
- Тістердің қажалуы немесе сынуы
- Түнде жақтан шыққан дыбыстар (жақындарыңыздың айтуы бойынша)
- Бас ауруы, әсіресе маңдай немесе самай аймағында
- Құлақ маңындағы ауырсыну (тіс емес, бірақ жақпен байланысты)
- Тілдің немесе ұрттың ішкі жағының жарақаттануы
Егер осы белгілер сізде байқалса, тіс дәрігеріне қаралып, диагностикадан өткен дұрыс.
Тіс қайрауды емдеу әдістері
Тіс қайрауды емдеу үшін кешенді тәсіл қолдану қажет. Ол негізгі себептерді анықтау және оларды жоюға бағытталған болуы тиіс.
1. Стресті азайту
Көп жағдайда тіс қайрау күйзеліс пен эмоционалдық шиеленіспен байланысты. Сондықтан стрессті азайтуға көмектесетін әдістерді қолдану маңызды:
- Медитация және тыныс алу жаттығулары
- Йога немесе дене шынықтырумен айналысу
- Музыка тыңдау немесе табиғатта серуендеу
- Психологпен кеңесу
2. Түнгі каппа (қорғағыш құрал) қолдану
Тіс дәрігерлері науқастарға арнайы түнгі каппаларды ұсынады. Бұл құрал тістердің бір-біріне қажалуын болдырмайды және олардың зақымдануын алдын алады. Каппалар жеке адамның тістеріне бейімделіп жасалады, сондықтан оны тек маман дайындауы керек.
3. Тістің түйісуін түзету
Егер бруксизмнің себебі тістердің дұрыс түйіспеуі болса, тіс дәрігері брекет, түзету қабаты, немесе протездер орнатуды ұсынуы мүмкін. Бұл тістердің дұрыс орналасуын қамтамасыз етіп, түнгі тіс қайрауды азайтады.
4. Ұйқы сапасын жақсарту
- Күн сайын бір уақытта ұйықтап, бір уақытта ояну әдетін қалыптастыру.
- Телефон, компьютер сияқты гаджеттерді ұйқы алдында 1-2 сағат бұрын қолданбау.
- Ұйықтар алдында кофе, алкоголь немесе ауыр тағамдар тұтынудан бас тарту.
5. Физиотерапия және массаж
Тіс қайрау жақ бұлшықеттерінің тым қатты қысылуына әкелуі мүмкін. Сондықтан бет пен мойын бұлшықеттеріне арналған массаж немесе жылы компресс қолдану бұлшықеттерді босаңсытуға көмектеседі.
6. Дәрі-дәрмек қолдану
Кейбір жағдайларда дәрігер:
- Бұлшық ет босаңсытқыштарын
- Антидепрессанттарды
- Ботокс инъекцияларын ұсынуы мүмкін.
Алайда, дәрі-дәрмекті өз бетінше қабылдауға болмайды. Міндетті түрде маманмен кеңесу керек.
Тіс қайраудың алдын алу жолдары
Тіс қайрауды емдеумен қатар, оны қайталандырмау үшін келесі шараларды орындаған жөн:
✅ Күнделікті стрессті бақылау – Тыныс алу жаттығулары, медитация, табиғатта серуендеу.
✅ Ұйқы гигиенасын сақтау – Кешке ауыр тамақ жемей, белгілі бір уақытта ұйықтау.
✅ Тіс дәрігеріне тұрақты түрде қаралу – Егер тістеріңізде қажалу белгілері болса, уақытылы емдету.
✅ Зиянды әдеттерден бас тарту – Темекі, алкоголь және кофеинді көп тұтынбау.
✅ Жақ бұлшықеттерін босаңсытуға арналған жаттығулар жасау – Күнделікті бет массажы мен жылы компресс қолдану.
