ВИЧ қалай жұғады: Нақты ақпарат және сақтану жолдары

Қазіргі таңда көпшілікті алаңдататын, сонымен қатар қоғамда сан түрлі жаңсақ пікірлерге жол ашып отырған маңызды тақырыптардың бірі – адамның иммун тапшылығы вирусы (ВИЧ). Бұл вирус жайлы ақпарат көп болғанымен, шынайы деректер мен жалған мәліметтерді ажырату кейде қиынға соғады. Сондықтан біз бүгінгі мақалада «вич қалай жұғады?» деген сауалға жан-жақты әрі қарапайым тілмен жауап беруге тырысамыз.

ВИЧ деген не?

Адамның иммун тапшылығы вирусы — адамның иммундық жүйесін әлсірететін вирустың бір түрі. Бұл вирус ағзаға енгеннен кейін, адамның қорғаныс механизмін әлсіретіп, түрлі инфекциялар мен ауруларға қарсы тұру қабілетін төмендетеді. Уақыт өте келе, ем қабылданбаса, бұл жағдай ЖИТС-ке (СПИД) айналуы мүмкін. Бірақ қазіргі медицинаның дамуымен ВИЧ-пен өмір сүру ұзақтығы айтарлықтай артты.

Вирус қалай таралады?

Көптеген адамдарда бұл сұраққа қатысты күмән мен қорқыныш бар. Бірақ шын мәнінде, бұл вирус жеңіл жолмен жұқпайды. Ол тек белгілі бір жағдайларда ғана таралады.

1. Қан арқылы

Бұл ВИЧ жұғуының ең кең таралған жолдарының бірі. Вирус адам қанында өмір сүреді, сондықтан бір адамның қанымен екінші адамның қаны жанасса — мысалы, стерильді емес инені қолданғанда — жұғу қаупі өте жоғары.

Мысалы:

• Бірнеше адамға ортақ инъекция немесе есірткі құралдарын пайдаланғанда;
• Медициналық құралдардың дұрыс зарарсыздандырылмауы;
• Қан құю кезінде донорлық қан тексерілмесе (қазіргі кезде бұл өте сирек жағдай).

2. Жыныстық қатынас арқылы

Қорғаныссыз жыныстық қатынас кезінде вирус жұғуы мүмкін. Ерлі-зайыптылардың бірінде вирус болса, ал екіншісі қорғанусыз қатынас жасаса, жұқтыру қаупі артады. Бұл жағдайда:

• Презерватив қолдану;
• Уақытылы тексерілу;
• Серіктесіңнің денсаулығына бейжай қарамау маңызды.

Айта кетерлік жайт: ВИЧ тек гетеросексуал қатынас арқылы ғана емес, гомосексуал қатынас кезінде де жұғуы мүмкін.

3. Анадан балаға

Жүктілік кезінде, босану барысында немесе емізу кезінде ВИЧ вирусы анадан балаға берілуі мүмкін. Бірақ қазіргі таңда бұл қауіп арнайы ем-дом арқылы едәуір азайтылған. Егер жүкті әйел ВИЧ статусы жайлы ерте білсе және дәрігердің нұсқауын мұқият орындаса, баланың вирус жұқтыру қаупі 1%-дан төмен болады.

4. Қанмен жанасатын медициналық немесе косметологиялық процедуралар

Егер адам татуировка, пирсинг немесе стоматологиялық процедуралар кезінде зарарсыздандырылмаған құралдарды қолданса, вирус жұғуы мүмкін. Дегенмен бұл да сирек кездесетін жолдардың бірі. Сондықтан мұндай қызмет көрсететін орындардың лицензиясы мен тазалығына назар аудару қажет.

Вирус қалай жұқпайды?

Бұл да өте маңызды сұрақ. Себебі кейбір адамдарда негізсіз қорқыныштар қалыптасқан. Және олар осы себеппен ВИЧ-пен өмір сүретін адамдардан аулақ болуға тырысады. Бірақ бұл — дұрыс емес көзқарас.

ВИЧ мыналар арқылы жұқпайды:

• Қол алысу, құшақтасу;
• Ортақ ыдыс, тағам, су;
• Жөтелу немесе түшкіру;
• Ортақ дәретхана немесе душ;
• Шаш қию, маникюр (егер құралдар таза болса);
• Масаның шағуы.

Яғни, күнделікті тұрмыстық қатынаста вирус жұқпайды. Бұл шындықты білу – қоғамдағы стигмаларды жоюдың алғашқы қадамы.

Қалай қорғануға болады?

1. Қорғаныс құралдарын қолдану

Жыныстық қатынас кезінде әрдайым презерватив қолдану – жұғу қаупін төмендетудің ең тиімді жолы.

2. Тұрақты медициналық тексеру

Жеке немесе отбасы денсаулығы үшін жүйелі түрде тексеріліп тұру – қауіпсіздік кепілі.

3. Қауіпсіз инъекция

Тек стерильді құралдарды қолдану. Ешқашан ортақ ине пайдаланбау.

4. Ақпараттану және басқаларды ақпараттандыру

Көп жағдайда ВИЧ туралы білмеушілік қорқыныш пен кемсітудің себебі болады. Сондықтан бұл тақырыпта білім алып, өзгелермен бөлісу — баршамыздың жауапкершілігіміз.