Ықылық қалай кетіреді: Себептері мен тиімді әдістері
Ықылық – кез келген адамда кездесетін қарапайым құбылыс. Ол әдетте зиянсыз болғанымен, кейде ұзаққа созылып, ыңғайсыздық тудыруы мүмкін. Ықылықтың негізгі себебі – көкет бұлшықетінің (диафрагма) күтпеген жерден жиырылуы, нәтижесінде дауыс байламдары тез жабылып, ерекше дыбыс шығады. Бұл құбылыстың бірнеше себебі және оны тоқтатудың түрлі әдістері бар.
Ықылықтың негізгі себептері
Ықылық көбіне келесі жағдайларда пайда болады:
- Асқазанды тым толтырып жіберу – тез тамақ ішу, газдалған сусындарды тұтыну, үлкен мөлшерде тамақ жеу.
- Ауа жұтып қою – тамақты шайнамай тез жұту, сағыз шайнау немесе газдалған сусын ішу кезінде көп ауа жұтып қою ықылықтың басталуына себеп болады.
- Кенеттен температураның өзгеруі – суық және ыстық тағамды қатар тұтыну диафрагманың тітіркенуіне әкелуі мүмкін.
- Стресс немесе қобалжу – кейбір адамдарда эмоционалдық жағдай ықылықты қоздыруы мүмкін.
- Алкоголь және темекі өнімдері – бұл заттар диафрагмаға және ас қорыту жүйесіне әсер етіп, ықылықты тудыруы мүмкін.
Кейбір жағдайларда ықылық белгілі бір медициналық мәселелердің белгісі болуы мүмкін. Егер ол бірнеше сағаттан немесе тіпті күндерден астам уақытқа созылса, дәрігерге қаралған жөн.
Ықылықты қалай тоқтатуға болады?
Ықылықтан құтылудың көптеген әдістері бар, олардың кейбіреулері ғылыми тұрғыдан дәлелденген, ал кейбіреулері халық арасында кең таралған тәсілдер. Ықылық қалай кетіреді? Төменде ең тиімді әдістерді қарастырайық.
1. Дем алу және тыныс жаттығулары
✔ Тынысты кідірту – терең дем алып, 10-15 секунд ұстаңыз, содан кейін баяу шығарыңыз. Бұл диафрагма қозғалысын реттеп, ықылықты басуға көмектеседі.
✔ Қапшыққа тыныс алу – қағаз қапшыққа (пакетке) баяу дем алу және шығару қандағы көмірқышқыл газын арттырып, ықылықты тоқтатуы мүмкін.
2. Сұйықтық ішу және ауыз қуысы жаттығулары
✔ Су жұту – кішкентай жұтымдармен бір стакан суды ішу диафрагманы тыныштандырады.
✔ Мұз кубигін сорып алу – ауыз қуысындағы суықтық нерв жүйесін ынталандырып, ықылықты басуы мүмкін.
✔ Таңдайға қасықпен қысым жасау – ас қасықтың артқы бөлігін таңдайға басып тұру жүйкені тыныштандыруы мүмкін.
3. Тіл және жұтыну әдістері
✔ Тілді сыртқа шығару – мүмкіндігінше ұзын шығарып, бірнеше секунд ұстау диафрагманың қызметін реттейді.
✔ Лимон немесе сірке суын дәмдеу – қышқыл өнімдерді аздап дәмдеу жүйке жүйесін белсендіретін әсер етеді.
4. Рефлекторлық әдістер
✔ Құлақ каналдарын басу – екі құлақтың ішкі жағын саусақпен сәл басып тұру кез келген бұлшықеттің күтпеген жиырылуын бәсеңдетуі мүмкін.
✔ Мұрынды жауып, суды жұту – тынысты ұстап, сол кезде су ішу ықылықты тоқтатуы мүмкін.
5. Ауыз арқылы дем шығару және қысым әдістері
✔ Түтік немесе қасық арқылы су ішу – жұту әрекеті жүйкелерді белсендіреді.
✔ Ішті жеңіл басу – іштің жоғарғы бөлігін жұмсақ басу диафрагманы тұрақтандыруға көмектеседі.
Дәрігерге қашан жүгіну керек?
Көп жағдайда ықылық бірнеше минуттан кейін өздігінен тоқтайды. Алайда, келесі жағдайларда дәрігерге қаралған дұрыс:
✅ Ықылық 3 сағаттан астам уақытқа созылса.
✅ Егер ол күн сайын қайталанса немесе бірнеше күн қатарынан жалғасса.
✅ Кеудеде ауырсыну, жұтыну қиындығы немесе жүрек айнуы сияқты басқа белгілермен қатар жүрсе.
✅ Егер сізде қант диабеті, инсульт, жүйке жүйесі немесе асқазан-ішек жолдарына байланысты мәселелер болса.
Ұзақ уақыттық ықылық асқазан-ішек рефлюксі, орталық жүйке жүйесінің аурулары, инфекциялар немесе метаболизм бұзылыстарымен байланысты болуы мүмкін.
Қорытынды
Ықылық – диафрагманың күтпеген жиырылуы салдарынан пайда болатын табиғи құбылыс. Ол көбіне зиянсыз болғанымен, кейбір жағдайларда ұзаққа созылып, ыңғайсыздық тудыруы мүмкін. Ықылықты тоқтатудың ең тиімді әдістеріне тыныс алу жаттығулары, су ішу, рефлекторлық әсер ету және жүйкені ынталандыру әдістері жатады. Егер ықылық ұзақ уақытқа созылса немесе жиі қайталанса, денсаулық мәселелерін анықтау үшін дәрігерге қаралған жөн.
