Заманбек Нұрқаділов өмірбаяны – саясаткер және қоғам қайраткері
Заманбек Қалабайұлы Нұрқаділов – Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы ең жарқын әрі қайшылықты тұлғалардың бірі. Ол кеңестік кезеңнен бастап ел тәуелсіздігін алғанға дейінгі және одан кейінгі дәуірде де мемлекеттік қызметте, саясатта, қоғамдық өмірде айрықша рөл атқарды. Нұрқаділовті жұртшылық тек әкімшілік-басқарушылық қабілеті үшін ғана емес, сонымен қатар турашылдығы, батылдығы, халықтың мұң-мұқтажын ашық айтуға дайын тұрғаны үшін ерекше бағалады. Оның өмір жолы – күреске, ізденіске, әділет үшін тартысқа толы тағдыр.
Заманбек нуркадилов өмірбаяны
Балалық шағы және отбасы
Заманбек Нұрқаділов 1944 жылы Алматы облысының Кеген ауданында дүниеге келген. Оның ата-анасы қарапайым еңбек адамдарынан шыққан, ауыл өмірінің қатаң заңдарына төселген жандар болды. Балалық шағы ауылдағы тұрмыстың ауыртпалығымен, соғыстан кейінгі жылдардың қиындықтарымен қатар өтті. Болашақ мемлекет қайраткері жастайынан еңбекқорлықты, шыдамдылықты, адалдықты бойына сіңірді.
Әкесі Қалабай ауылдағы беделді адамдардың бірі болып, ұлдарының оқып-білім алуына ерекше көңіл бөлген. Анасы қарапайым ауыл әйелі болғанымен, бала тәрбиесіне көп назар аударып, Заманбекке еңбек пен әділдікті қастерлеуді үйретті. Жастайынан зерек әрі алғыр болып өскен ол қатарластарының арасында көшбасшылық қасиеттерімен көзге түсті. Ауыл мектебінде жақсы оқып, қоғамдық жұмыстарға белсенді араласты.
Білім алуы және алғашқы қадамдары
Орта мектепті аяқтаған соң, Нұрқаділов Алматы қаласына келіп, жоғары білім алуға талпынды. Ол Қазақ политехникалық институтына түсіп, құрылыс инженері мамандығын меңгерді. Бұл таңдау оның болашақтағы кәсіби және қоғамдық қызметінің негізін қалады. Институт қабырғасында ол тек техникалық білім алып қана қоймай, басқарушылық қабілеттерін де шыңдады.
Студенттік жылдары Заманбек түрлі қоғамдық ұйымдардың жұмысына қатысып, белсенді жастар қатарында болды. Оған замандастарының сенімі жоғары болды, өйткені ол әділ, шыншыл әрі жауапкершілікті азамат ретінде танылды. Оқу орнын үздік бітірген соң, инженерлік қызметке кірісті. Алғашқы еңбек жолын құрылыс саласында бастап, Алматы қаласының дамуына үлес қоса бастады.
Қызмет жолы, шығармашылығы және жетістіктері
Нұрқаділовтің еңбек жолы негізінен құрылыс және әкімшілік басқару салаларымен байланысты болды. Ол Алматы қаласының және Алматы облысының құрылыс саласында жетекші қызметтер атқарып, ірі жобаларды жүзеге асырды. Оның ұйымдастырушылық қабілеті мен батылдығы арқасында көптеген әлеуметтік нысандар, тұрғын үйлер бой көтерді.
1980–1990 жылдары ол Алматы қалалық атқару комитетінің төрағасы, Алматы облысы әкімшілігінде басшылық қызметтер атқарды. Алматының сәулеттік келбетінің қалыптасуына оның еңбегі зор. Қаланың инфрақұрылымын дамыту, тұрғын үй салу, мәдениет және білім беру мекемелерін салу – оның қызметінің негізгі бағыттарының бірі болды.
1990-жылдардың басында Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейінгі кезеңде Заманбек Нұрқаділов мемлекеттік басқару жүйесінде ерекше рөл атқарды. Ол әртүрлі министрліктерде, әкімдіктерде жауапты қызмет атқарып, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына үлес қосты. Оның ең ірі жетістіктерінің бірі – Алматы қаласын дамытуға қосқан үлесі. Алматыны заманауи мегаполиске айналдырудағы еңбегі халық жадында сақталып қалды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Заманбек Нұрқаділов саясат сахнасында да батылдығымен, турашылдығымен танылды. Ол өзінің көзқарастарын жасырмай, қоғамдағы мәселелерді ашық айтатын. Бұл қасиеті оған халық арасында зор бедел әкелсе, билікпен қарым-қатынасында кейде қиындықтар туғызды.
Ол әсіресе әділеттілік мәселесін жиі көтерді, сыбайлас жемқорлыққа қарсы пікірлерін білдірді. Халықтың тұрмыс-тіршілігін жақсарту, әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз ету – оның басты саяси ұстанымдарының бірі болды. Нұрқаділовтің көзқарастары қоғамда қызу талқылауларға себеп болып, оны нағыз халықшыл саясаткер ретінде көрсетті.
2000-жылдардың басында ол оппозициялық ой-пікірлерімен жиі шығып, билікке сын айтты. Бұл қадам оның қоғамдағы орнын өзгеше сипаттады: ол тек мемлекеттік қызметкер ғана емес, елдің болашағына алаңдаған азамат ретінде есте қалды.
Жеке өмірі
Заманбек Нұрқаділовтің жеке өмірі де көпшілік назарында болды. Ол отбасына адал, туыстарына қамқор жан еді. Жары мен балалары оның өміріндегі басты тірек болды. Қызметінің ауыртпалығына қарамастан, отбасы мәселесіне әрдайым көңіл бөліп, балаларының тәрбиесіне, оқуына мән берді.
Жеке өмірінде қарапайымдылықты ұстанғанымен, ол өнерге, мәдениетке, әдебиетке жақын болды. Өнер адамдары, жазушылар, әншілермен достық қарым-қатынаста болып, олардың шығармашылығын қолдап отырды. Оның ашық мінезі, адамгершілігі, қарапайымдылығы оны халыққа жақын етті.
Мұрасы мен маңызы
Заманбек Нұрқаділовтің мұрасы ең алдымен Алматы қаласының дамуымен тығыз байланысты. Оның басшылығымен көптеген тұрғын үйлер, мәдени нысандар, әлеуметтік инфрақұрылымдар салынды. Қаланың сәулеттік келбеті, заманауи инфрақұрылымы оның еңбегінің нәтижесі екенін ел әлі күнге дейін мойындайды.
Сонымен қатар, ол қоғамға әділет үшін күрескен, халықтың сөзін сөйлеген саясаткер ретінде есте қалды. Оның ашық пікірлері, батыл қадамдары, халыққа адалдығы – кейінгі буын үшін үлгі. Нұрқаділовтің қайраткерлігі Қазақстан тарихындағы демократиялық ой-пікірдің дамуына ықпал етті.
